حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه صفحه 652

1- بحار ج73ص169

چرا منزلت عقل از علم برتر است؟ چون بسیاری از علوم و عالمان آن علوم در محدوده دانش خویش اسیرند ولی عقل به ماوراء آنها می انیدشد و می خواهد که این انسان بالایی شود اول معرفت به من وجودی خویش پیدا کند و سپس به معرفت به وجود اورنده من و نفس یعنی خداوند تبارک و تعالی برسد.

رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم می فرمود:

لِکُلِّ شَیءٍ دِعامَهٌ وَ دِعامَهُ المُومِنِ عَقلُهُ فَبِقَدرِ عَقلِهِ تَکُونُ عِبادَتَهُ لِرَبِّهِ (1)

هر چیزی پشتوانه ای دارد و پشتوانه مومن عقل اوست و به اندازه عقلش پروردگارش را بندگی می کند.

گرایش به غیب این عالم و ماوراء طبیعت و عالم معنا به وسیله عقل است چنانکه پیامبر عظیم الشان صلی الله علیه و آله وسلم فرمود

العَقلُ نُورٌ خَلَقَهُ اللهُ لِلاِنسانِ وَ جَعَلَهُ یُضِیءُ عَلَی القَلبِ لِیَعرِفَ بِهِ الفَرقَ بَینَ المُشاهَداتِ مِنَ المُغَیَّبات (2)

عقل نوری است که خداوند برای انسان آفرید و آن را روشنگر دل قرار داد تا در پرتو آن تفاوت میان دیدنی ها و نادیدنی ها را بشناسد.

هر که با حق در افتد حق او را به خاک مذلت اندازد.

چهارصدم- مَنْ صَارَعَ الْحَقَّ صَرَعَهُ

هر که با حق درافتد حق او را به خاک مذلت اندازد.

حق مطلق یعنی خداوند تبارک و تعالی و هر آنچه به صفات و اسماء حسنای او منتسب و یا برگزیدگان او باشند نیزحقند.

ثُمَّ رُدُّوا إِلَی اللَّهِ مَوْلَاهُمُ الْحَقِّ (3)

آنگاه به سوی خدای خویش که حق است برده می شوند.

گاهی به فعل و عمل پروردگار اطلاق می شود که کار او براساس حکمت است.