حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه صفحه 705

1- اسراء 70

2- حجر 29

3- اعراف 179

4- غرر الحکم ترجمه انصاری ص710

ای خسته درون تو نهالی است ***کز هستی او ترا کمالی هست

ای سایه نشین هر درختی ***بنشین به کنار خویش لختی

شوخی بی جا از عقل کاستن است

چهارصد و چهل و دوم- مَا مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَهً إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّهً

هیچ کس شوخی بی جا نکند جز آن که مقداری از عقل خویش را از دست بدهد.

امام علیه السلام مطلق شوخی را رد نمی کند چون سیره رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در بعضی موارد مزاح با دوستان بود و خود فرمود:

اِنِّی اَمزَحُ وَ لا اَقُولُ اِلّا حَقَّاً (1)

من شوخی می کنم اما جز حق نمی گویم پس اگر شوخی همراه با دروغ واذیت دوستان نباشد اشکالی ندارد.

امام صادق علیه السلام به یونس شیبانی فرمود:

کَیفَ مُداعَبَهُ بَعضِکُم بَعضاً؟ قُلتُ قلیلٌ قالَ فَلا تَفعَلوا فَاِنَّ المُداعَبَهَ مِن حُسنُ الخُلقِ وَ اِنَّکَ لَتُدخِلُ بِهَا السُّرورَ عَلی اخِیکَ وَ لَقَد کانَ رَسول الله صلی الله علیه و آله وسلم یُداعِبُ الرَّجُلَ یُریدُ انَ یَسُرَّهُ (2)

با یکدیگر شوخی هم بنمایید؟ عرض کردم کم فرمود این گونه نکنید زیرا شوخی از خوشخویی است و تو بدان وسیله برادرت را شاد می سازی رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم برای این که کسی را شاد کند با او شوخی می کرد.

اما شوخی بیجا طبق فرمایش امام علیه السلام ممنوع است چون هم قدر منزلت شوخی کننده را پایین می آورد وهم باعث کینه و عداوت بین دوستان می شود.

و اگر امام علیه السلام می فرماید

لا تَمزَح فَیَذهَبَ نُورُکَ (3)