ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام) صفحه 542

از سخنان آن حضرت علیه السلام است در وقتی که ذعلب یمنی از آن بزرگوار پرسید: یا امیرالمومنین آیا پروردگار خود را دیده ای؟ امام علیه السلام فرمود: آیا چیزی را که نمی بینم پرستش مینمایم؟! (با اینکه عبادت و پرستش مستلزم سخن گفتن و درخواست رحمت و مغفرت و خضوع و فروتنی است و این نوع امور در حضور و رویت انجام میگیرد) پس (سائل گمان کرد مراد از دیدن پروردگار دیدن به چشم است، لذا) گفت: چگونه او را می بینی؟ (با اینکه دیدن او ممکن نیست) امام علیه السلام فرمود: چشمها او را آشکار درک نمیکند، لکن دلها به وسیله حقائق ایمان (تصدیق بوجود و وحدانیت و ربوبیت و سائر صفات) او را درک مینماید، به هر چیز نزدیک است (احاطه دارد) ولی چسبیده نیست، و از هر چیز دور است ولی جدا نیست (زیرا نزدیکی با چسبیدن و دوری با جدا بودن از لوازم جسم است) گویا است (ایجاد سخن میکند) بدون تفکر و اندیشه (زیرا اندیشه بر اثر نادانی است که خداوند از آن منزه است) اراده کننده (آفریننده) است بدون تصمیم و آماده شدن (زیرا تصمیم گرفتن عبارت است از اراده ای که مقدمه اراده انجام کاری باشد و آن از لوازم جسم است که در انجام کاری مردد است، و اما برای خدای

تعالی که علم عین ذات او است عزم و تصمیم درست نیست چون مردد نمیباشد( ایجادکننده است بدون )کمک( عضوی )از قبیل دست و پا و مانند آنها، زیرا نیازمند به کمک حاجت دارد و او غنی بالذات و بی نیاز است( لطیف است که )از جهت شدت ظهور و آشکاربودنش( به پنهانی وصف نمیشود )چون چیزی بر او احاظه ندارد( بزرگ است )از همه چیز( که به ستمگری )مانند ستمگران مسلط بر زیردستان( وصف نمیشود )زیرا عدل محض است( بینا است که به داشتن حسی )از حواس( وصف نمیگردد )زیرا حواس از صفات ممکن است( مهربان است )از روی فضل و احسان( نه به دلسوزی، خلائق در برابر عظمت و بزرگی او خوار و فروتنند )زیرا همه مقهور مشیت و اراده او هستند( و دلها )در برابر هیبت و عظمتش( از ترس )عذاب( او مضطرب و نگرانند.

خطبه 179-در نکوهش یارانش