ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام) صفحه 655

از سخنان آن حضرت علیه السلام است (در اندرز و عبرت گرفتن از گذشتگان که آن را بعد از خواندن الهئکم التکاثر، حتی زرتم المقابر )س 102 ی 1 و 2( یعنی شما را فخر و سرفرازی بر یکدیگر )از یاد خدا و روز رستاخیز( مشغول ساخت تا اینکه به زیارت قبرها رفتید، فرموده )در سبب نزول این سوره گفته اند: قبیله عبدمناف ابن قصی و قبیله سهم ابن عمرو به بسیاری افراد قبیله خود بر یکدیگر فخر می نمودند، چون دو قبیله جمعیتشان را شمردند افراد طائفه عبدمناف بیشتر گردید، پس طائفه سهم ابن عمرو گفتند: چون بیشتر جمعیت ما در جاهلیت کشته شده اند ما مرده و زنده هر دو را می شماریم، و پس از شمارش قبیله ایشان بیشتر شد، و گفته اند که آنها به گورستان رفته مرده ها را شمردند(: ای شگفتا چه منظور و مقصود بسیار دوری است )از عقل و خردمندی برای فخر کننده به مردگان( و چه زیارت کنندگان بسیار غافل و بی خبری )از عذاب خدا( و چه کار بزرگ بی اندازه رسوائی، به تحقیق دیار و شهرها را از رفتگان خالی دیدند در حالیکه جای تذکر و یادآوری بود چه تذکر و یادآوری!! و آنها را )به منظور فخر و سرفرازی( از جای دور طلب نمودند )در صورتی که از مرده زیر خاک پوسیده از هم

ریخته در گرو اعمال ناشایسته مانده بایستی عبرت گرفت، از بسیاری غفلت و بی خبری ایشان را مایه افتخار نموده بودند( آیا به جائیکه پدرانشان به خاک افتاده فخر می کنند، یا به شماره تباه شدگان بر یکدیگر نازش می نمایند؟! )فخرکنندگان به مرده بد و نفخ مردمانی هستند( از جسدهای افتاده بیجان و حرکتهای از جنبش مانده آنها بازگشت )به دنیا( می طلبند )در صورتیکه عادتا و بدون اراده حقتعالی محال است( و هر آینه مردگان به عبرتها سزاوارترند تا آنکه سبب افتخار باشند، .