ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام) صفحه 733

و جای پای آن متحرک و غیر ثابت و ارجمندی آن زبونی، و سعی و کوشش آن بازی و شوخی، و بلندی آن پستی است، سرای گرفتن مال و برهنه کردن و تاراج نمودن و تباه ساختن است، اهل آن بر پا بوده (از سختی و گرفتاری بسیار آنی آسودگی ندارند) و رانده می شوند، و (به پیشینیان) ملحق می گردند، و (از مال و زن و فرزند خویشان و دوستان) جدا خواهند ماند، راههای آن سرگردان کننده (روندگان در آن نمی دانند کجا می رسند) و گریزگاههای آن ناتوان کننده است (مردم در آن گریزگاهی نیافته دستشان به جائی بند نمی شود) و مقاصد

آن نومید کننده است (هیچکس در آن به مراد نمی رسد) پس پناهگاهها دنیاپرستان را (به چنگ بلا و سختی) تسلیم نموده و آنها را نگاه نداشته، و منزلها آنان را دور انداخته، و زندگی ها ایشان را وامانده و خسته گردانیده است (خلاصه در دنیا گریزگاهی نیست که کسی به آن پناه برد، و منزلی نیست که کسی را نگاهداشته از خود دور نیفکند، و زرنگی و پشت هم اندازی سودی ندارد) پس بعضی (از اهل دنیا) رهائی یافته و (لکن) پی کرده شده و به پای آنها خم رسیده، و بعضی چون گوشت جدا شده، و و بعضی مانند بدن سر بریده، و بعضی همچون خون ریخته شده، و بعضی (بر اثر غم و اندوه) دستهای خود را گزان، و بعضی (دریغ خورده بر اثر آن) کفهای خود را بر هم زنان، و بعضی (بر اثر بیچارگی) دو گونه بر مرفق و آرنج نهاده، و بعضی اندیشه خود را سرزنش نموده نادرست دانند، و بعضی از قصد خویش روگردانند، در حالیکه تدبیر و چاره از دست رفته (سود ندارد) و بلای ناگهانی روآورده (مرگ رسیده و کار از کار گذشته) و آن هنگام موقع گریختن نیست (خداوند در قرآن کریم س 38 ی 3 می فرماید: کم اهلکنا من قبلهم من قرن فنادوا ولات حین مناص یعنی چه بسیار پیش از ایشان از مردم روزگار را تباه ساختیم، پس کمک خواستند (تا بگریزند) و هنگام گریختن و فرار کردن نبود( چه بسیار دور است )گریختن و تدارک کار بعد از رسیدن مرگ(!! به تحقیق از دست رفت آنچه از دست رفت، و گذشت آنچه گذشت )زمان تدارک گناهان و جبران خطاها و کارهای زشت سپری شد( و دنیا به دلخواه خود )نه بر وفق آرزوی اهلش( گذشت )در قرآن کریم س 44 ی 29 می فرماید: فما بکت علیهم السماء و الارض و ما کانوا منظرین یعنی( پس اهل آسمان و زمین بر هلاک دنیاپرستان گریه نکردند )افسردگی به خودشان راه ندارند( و آنها از مهلت داده شدگان نبودند )تا راه رهائی از عذاب بیابند(.

خطبه 234-خطبه قاصعه