مبانی استراتژی فرهنگی از دیدگاه علی (ع) صفحه 202

حیله‌گر، حکمیت به عزل امام (ع) و نصب معاویه منجر شد. [293] .

سومین گروه مخالفین امام (ع) جهال و کم‌اندیشانی بودند که تنها ظاهر را دیده و بر پایه‌ی آن قضاوت می‌کردند؛ کسانی که در صفین حکمیت را ابتدا بر امام (ع) تحمیل کردند و پس از رای حکمیت مخالف حکمیت شدند و با طرح شعار «لا حکم الالله» دشمنی خود را با امام (ع) آشکارتر کردند و از ایشان خواستند که به اشتباه خود در همراهی با حکمیت اعتراف نموده و بر این کفر، توبه نماید. امام (ع) در مقابل خواست آنها فرمود: «آری درست است، فرمانی جز فرمان خدا نیست، ولی اینها می‌گویند زمامداری جز برای خدا نیست در حالی که مردم به زمامدار نیک یا بد نیازمند هستند.» و «ای مردمی که شما را نیرنگ زدند و نیرنگ را پذیرفتید و حیله‌گری حیله کاران را شناختید و باز در پیروی از هوای نفس پافشاری نمودید و در آشوب و اشتباه‌کاری آن قدم برداشتید و از حق آشکار روی برگرداندید و از طریق مستقیم منحرف شدید، به آن خدایی که دانه را شکافت و بشر را می‌آفریند، سوگند یاد می‌کنم که اگر دانش را از معدن آن آموخته بودید، راه‌ها برای شما روشن می‌شد، نشانه‌ها برایتان آشکار می‌گردید و هیچ یک نیازمند نمی‌شدید و به هیچ یک از شما مسلمانان و یا هم پیمانانتان ظلمی روا نمی‌شد.» [294] .

این گروه از صف یاران امام (ع) جدا شده و در روستای «حروراء» جمع شدند و علی رغم تلاش امام (ع) بر اصلاح رفتارهای آنها، جنگ نهروان پیش آمد و در آخر نیز به دست یکی از بازمانده‌های این جنگ به فیض شهادت در محراب عبادت نایل گردید.