سلسله مباحث اعتقادی (الهیات در نهج البلاغه) صفحه 158

روایت اول

از حسین بن خالد روایت شده که گفت: شنیدم امام رضا (ع) می فرمود:

لَم یَزَلِ اللهُ تبارک و تعالی عالماً قادراً حَیّاً قدیماً سمیعاً بصیراً؛{99}

خدای متعال، پیوسته دانا، توانا، زنده، قدیم، شنوا و بیناست.

راوی می گوید ، گفتم: ای فرزند رسول خدا، گروهی قائل اند که خدا همواره با علم، عالم بوده و با قدرت، قادر و با حیات، حَیّ و با قدمت، قدیم و با شنوایی، شنوا و با بینایی، بینا!

امام(ع) فرمود:

مَن قالَ ذلک و دانَ به، فَقَد اتَّخَذَ مَعَ الله آلِههً أُخری و لَیسَ مِن وَلایتنا عَلی شَی ء ... لَم یَزَلِ الله عزّ و جلّ عالماً قادراً حیّاً قدیماً سمیعاً بصیراً لذاته، تَعالَی عَمّا یَقولونَ المُشرکونَ و المُشَبِّهونَ عُلُوّاً کبیراً؛{100}

هرکس این سخن را بگوید و بدان معتقد باشد، با خدا خدایانِ دیگری را بر گرفته است و در صراط ولایتِ ما نیست... خدای بزرگ، همواره به ذاتِ خویش، قادر، حَیّ، قدیمی و شنوا و بینا بوده است... .

در این حدیث، صفات زاید بر ذات، آشکارا نفی شده است؛ یعنی علم، قدرت و... سوای از ذاتِ خدا نیست، بلکه عین ذات می باشد، و هرکس این صفات را جدای از ذات بداند، «تعدُّ قدما» (چند خدایی) را پذیرفته است.

روایت دوم

از عثمان بنِ أَحمَر روایت شده که گفت، از امام صادق (ع) درباره خدای متعال پرسیدم که: آیا او همواره شنوا و بینا و داناست؟

امام(ع) خشمگین شد، سپس فرمود:

مَنْ قَالَ ذَلِکَ وَ دَانَ بِهِ فَهُوَ مُشْرِکٌ، وَ لَیْسَ مِنْ وَلایَتِنَا عَلَی شَیْءٍ إِنَّ اللهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ذَاتٌ عَلَّامَهٌ سَمِیعَهٌ بَصِیرَهٌ قَادِرَهٌ؛{101}