- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- بخش اول: کلیات 4
- 1. طرح مسئله 4
- 2. تعریف مفاهیم 6
- 4. پرسش های پژوهش 11
- 3. هدف های کلی و جزئی پژوهش 11
- 5. روش پژوهش 12
- 6. پیشینه پژوهش 13
- الف) شرح های صحیفه سجادیه 13
- اشاره 13
- ب) کتاب ها 14
- ج) پایان نامه ها 16
- 7. ضرورت پژوهش 18
- 8. پیش نیازهای پژوهش 19
- اشاره 19
- الف) نگاهی به مقام والای امام زین العابدین علیه السلام 19
- اشاره 19
- یک _ نگاهی به دوران امام سجاد علیه السلام 22
- دو _ جنبه های گوناگون مبارزات امام سجاد علیه السلام 26
- اشاره 29
- ب) نگاهی به صحیفه سجادیه 29
- یک _ خاستگاه صحیفه سجادیه 31
- دو _ دلیل کامله نامیدن صحیفه سجادیه 33
- سه _ سند صحیفه سجادیه 35
- بخش دوم: مبانی تربیتی در صحیفه سجادیه 41
- اشاره 41
- 1. خوددوستی (حب ذات) 42
- 2. کمال جویی 45
- 3. خداجویی 49
- 4. میل به جاودانگی 53
- 5. خوف و رجا (ترس و امید) 54
- اشاره 54
- الف) خوف 56
- ب) رجاء 58
- 6. دوری از غفلت 61
- 7. دنیادوستی 65
- 8. اختیار 68
- اشاره 68
- مفهوم اختیار 69
- «اختیار» در صحیفه سجادیه 70
- اشاره 73
- بخش سوم: اصول تربیتی در صحیفه سجادیه 73
- اشاره 74
- 1. هدایت 74
- الف) هدایت بر مبنای خداجویی 75
- ب) هدایت بر مبنای جاودانه خواهی 76
- ج) هدایت بر مبنای خوددوستی 79
- 2. تذکر 81
- 3. زهد 84
- 4. التزام به عمل 87
- 5. تقوا 90
- 6. توکل 93
- 7. ایجاد انگیزه 95
- اشاره 98
- بخش چهارم: روش های تربیتی در صحیفه سجادیه 98
- مفهوم واژه «روش» 98
- اشاره 100
- رابطه روش های تربیتی با جنبه های شخصیت انسان 100
- اشاره 101
- اشاره 101
- یک _ بینش در مورد دنیا 101
- 1. روش های شناختی 101
- الف) اعطای بینش 101
- دو _ بینش در مورد حقیقت انسان 104
- سه _ بینش در مورد مرگ و معاد 107
- ب) ذکر خدا 110
- اشاره 113
- 2. روش های گرایشی 113
- الف) توبه 113
- ب) ناچیز شمردن خوبی ها و زیاد شمردن بدی ها 117
- ج) یادآوری نعمت ها 119
- الف) تکریم و احترام 122
- احترام به فرزندان 122
- 3. روش های رفتاری 122
- اشاره 122
- اشاره 122
- ب) رفق و مدارا 125
- اشاره 125
- یک _ رفق و مدارا با پدر و مادر 125
- دو _ رفق و مدارا با همسایگان و دوستان 127
- ج) نیکی کردن در مقابل بدی 128
- هدف در تعلیم و تربیت 131
- تعریف هدف 131
- بخش پنجم: اهداف تربیتی در صحیفه سجادیه 131
- اشاره 132
- دسته بندی هدف های تربیتی در صحیفه سجادیه 132
- ویژگی های هدف 132
- هدف غایی تربیتی در صحیفه سجادیه 134
- اهداف واسطه ای تربیت 137
- اشاره 138
- اشاره 138
- الف) معرفت به خدا 138
- اهداف تربیتی در صحیفه سجادیه 138
- 1. اهداف تربیتی در رابطه انسان با خدا 138
- ب) دست یابی به ایمان کامل 141
- ج) تقوا 144
- د) پرورش روح عبادت 146
- ه ) شکرگزاری 151
- اهداف گرایشی 157
- اشاره 157
- اشاره 157
- 2. اهداف تربیتی در رابطه انسان با خود 157
- اول _ پرورش حس خداجویی 158
- دوم _ پرورش حس فضیلت جویی 161
- اشاره 165
- اول _ هدایت میل به خوردن و آشامیدن 167
- دوم _ هدایت میل جنسی 173
- 3. اهداف تربیتی صحیفه در رابطه انسان با دیگران 175
- اشاره 175
- الف) اهداف تربیتی در روابط خانوادگی 176
- ب) اهداف تربیتی در روابط اجتماعی 182
- ج) اهداف تربیتی در روابط سیاسی 184
- د) اهداف تربیتی در روابط اقتصادی 187
- بخش ششم: همراه با برنامه سازان 190
- 1. نقش رسانه در ترویج معارف صحیفه سجادیه 190
- اشاره 191
- 2. پیشنهادهای برنامه ای 191
- ب) استفاده از ادعیه و مناجات صحیفه سجادیه در رسانه 191
- الف) تشکیل میزگردهای علمی و تخصصی 191
- ج) بازتاب دادن فرازهای تربیتی دعاهای امام سجاد علیه السلامدر رسانه 192
- د) تولید برنامه های آموزشی برای کودکان و نوجوانان 192
- ه ) الگوآفرینی 193
- اشاره 193
- یک _ الگوی فروتنی 194
- دو _ الگوی انفاق 196
- سه _ الگوی بندگی 197
- چهار _ الگوی بخشایش 199
- 3. محورهای قابل بررسی در صحیفه سجادیه 200
- 4. بررسی عملکرد رسانه 201
- 5. پرسش های مردمی 203
- 6. پرسش های کارشناسی 204
- کتاب نامه 207
می شوند. بنابراین، گرایش به رفع این گونه نیازها تا زمانی که انسان زنده است، وجود دارد. آنچه همواره سبب افراط در رفع نیازهای حیاتی شده است، پرداختن به این نوع نیازها بیش از حد لزوم است.
در اینجا به گرایش های مشترک و هدایت آنها از دیدگاه صحیفه سجادیه می پردازیم:
اول _ هدایت میل به خوردن و آشامیدن
اول _ هدایت میل به خوردن و آشامیدن
یکی از گرایش های اصلی انسان، گرایش به لذت است. از این گرایش اصلی، شاخه های فرعی گوناگونی جدا می شود که از یک سو به افعال مختلف انسان و از سوی دیگر، به اعضایی که به وسیله آنها این افعال، انجام می پذیرند و نیز به اشیای گوناگون خارجی که متعلّق افعال نام برده هستند، مربوط می شوند. از جمله افعالی که زمینه ساز این لذت های انشعابی برای انسان هستند، «خوردن و آشامیدن» است.(1)
در صحیفه سجادیه، به برخی نیازها و گرایش های طبیعی، مانند گرسنگی و برطرف کردن این نیازها تحت ضابطه خاصی توجه شده است و عدول از آن، به منزله خروج از خط سیری است که سرانجام ما را به هدف نهایی می رساند. با بررسی صحیفه سجادیه، این ضابطه را می توان در دو محور خلاصه کرد:
1. دیدگاه انسان به ارضای میل به خوردن و آشامیدن
از دیدگاه صحیفه سجادیه، بهره مندی از نعمت های الهی برای کافر
1- اخلاق در قرآن، ج 2، ص 215.