- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- بخش اول: کلیات 4
- 1. طرح مسئله 4
- 2. تعریف مفاهیم 6
- 3. هدف های کلی و جزئی پژوهش 11
- 4. پرسش های پژوهش 11
- 5. روش پژوهش 12
- الف) شرح های صحیفه سجادیه 13
- اشاره 13
- 6. پیشینه پژوهش 13
- ب) کتاب ها 14
- ج) پایان نامه ها 16
- 7. ضرورت پژوهش 18
- اشاره 19
- 8. پیش نیازهای پژوهش 19
- اشاره 19
- الف) نگاهی به مقام والای امام زین العابدین علیه السلام 19
- یک _ نگاهی به دوران امام سجاد علیه السلام 22
- دو _ جنبه های گوناگون مبارزات امام سجاد علیه السلام 26
- اشاره 29
- ب) نگاهی به صحیفه سجادیه 29
- یک _ خاستگاه صحیفه سجادیه 31
- دو _ دلیل کامله نامیدن صحیفه سجادیه 33
- سه _ سند صحیفه سجادیه 35
- اشاره 41
- بخش دوم: مبانی تربیتی در صحیفه سجادیه 41
- 1. خوددوستی (حب ذات) 42
- 2. کمال جویی 45
- 3. خداجویی 49
- 4. میل به جاودانگی 53
- 5. خوف و رجا (ترس و امید) 54
- اشاره 54
- الف) خوف 56
- ب) رجاء 58
- 6. دوری از غفلت 61
- 7. دنیادوستی 65
- 8. اختیار 68
- اشاره 68
- مفهوم اختیار 69
- «اختیار» در صحیفه سجادیه 70
- بخش سوم: اصول تربیتی در صحیفه سجادیه 73
- اشاره 73
- اشاره 74
- 1. هدایت 74
- الف) هدایت بر مبنای خداجویی 75
- ب) هدایت بر مبنای جاودانه خواهی 76
- ج) هدایت بر مبنای خوددوستی 79
- 2. تذکر 81
- 3. زهد 84
- 4. التزام به عمل 87
- 5. تقوا 90
- 6. توکل 93
- 7. ایجاد انگیزه 95
- اشاره 98
- مفهوم واژه «روش» 98
- بخش چهارم: روش های تربیتی در صحیفه سجادیه 98
- اشاره 100
- رابطه روش های تربیتی با جنبه های شخصیت انسان 100
- 1. روش های شناختی 101
- اشاره 101
- الف) اعطای بینش 101
- اشاره 101
- یک _ بینش در مورد دنیا 101
- دو _ بینش در مورد حقیقت انسان 104
- سه _ بینش در مورد مرگ و معاد 107
- ب) ذکر خدا 110
- 2. روش های گرایشی 113
- الف) توبه 113
- اشاره 113
- ب) ناچیز شمردن خوبی ها و زیاد شمردن بدی ها 117
- ج) یادآوری نعمت ها 119
- 3. روش های رفتاری 122
- احترام به فرزندان 122
- اشاره 122
- الف) تکریم و احترام 122
- اشاره 122
- ب) رفق و مدارا 125
- یک _ رفق و مدارا با پدر و مادر 125
- اشاره 125
- دو _ رفق و مدارا با همسایگان و دوستان 127
- ج) نیکی کردن در مقابل بدی 128
- هدف در تعلیم و تربیت 131
- تعریف هدف 131
- بخش پنجم: اهداف تربیتی در صحیفه سجادیه 131
- دسته بندی هدف های تربیتی در صحیفه سجادیه 132
- ویژگی های هدف 132
- اشاره 132
- هدف غایی تربیتی در صحیفه سجادیه 134
- اهداف واسطه ای تربیت 137
- الف) معرفت به خدا 138
- اشاره 138
- اهداف تربیتی در صحیفه سجادیه 138
- اشاره 138
- 1. اهداف تربیتی در رابطه انسان با خدا 138
- ب) دست یابی به ایمان کامل 141
- ج) تقوا 144
- د) پرورش روح عبادت 146
- ه ) شکرگزاری 151
- اهداف گرایشی 157
- اشاره 157
- اشاره 157
- 2. اهداف تربیتی در رابطه انسان با خود 157
- اول _ پرورش حس خداجویی 158
- دوم _ پرورش حس فضیلت جویی 161
- اشاره 165
- اول _ هدایت میل به خوردن و آشامیدن 167
- دوم _ هدایت میل جنسی 173
- اشاره 175
- 3. اهداف تربیتی صحیفه در رابطه انسان با دیگران 175
- الف) اهداف تربیتی در روابط خانوادگی 176
- ب) اهداف تربیتی در روابط اجتماعی 182
- ج) اهداف تربیتی در روابط سیاسی 184
- د) اهداف تربیتی در روابط اقتصادی 187
- 1. نقش رسانه در ترویج معارف صحیفه سجادیه 190
- بخش ششم: همراه با برنامه سازان 190
- اشاره 191
- الف) تشکیل میزگردهای علمی و تخصصی 191
- ب) استفاده از ادعیه و مناجات صحیفه سجادیه در رسانه 191
- 2. پیشنهادهای برنامه ای 191
- د) تولید برنامه های آموزشی برای کودکان و نوجوانان 192
- ج) بازتاب دادن فرازهای تربیتی دعاهای امام سجاد علیه السلامدر رسانه 192
- اشاره 193
- ه ) الگوآفرینی 193
- یک _ الگوی فروتنی 194
- دو _ الگوی انفاق 196
- سه _ الگوی بندگی 197
- چهار _ الگوی بخشایش 199
- 3. محورهای قابل بررسی در صحیفه سجادیه 200
- 4. بررسی عملکرد رسانه 201
- 5. پرسش های مردمی 203
- 6. پرسش های کارشناسی 204
- کتاب نامه 207
بِما هُوَ اَسْلَمُ؛ و مرا به آنچه سالم تر است، وادار فرما».(1)
5. پاک کننده گناهان باشد: «وَ وَفِّقنی مِنَ الاَعمالِ لِما تَغْسِلُ بِهِ دَنَسَ الخَطایا عَنیّ؛ و مرا توفیق ده به انجام کارهایی که به وسیله آن، چرک گناهان را از من بشویی».(2)
بر اساس آموزه های تربیتی در صحیفه سجادیه، انسان باید رفتاری را انجام دهد که سبب رشد و کمال معنوی او شود. البته منظور از کمال در بیان امام، بالاترین مرحله رشد معنوی انسان؛ یعنی جلب رضایت الهی است. بنابراین، تمام رفتارهای ریز و درشت دستگاه تربیتی باید در راستای رسیدن به این هدف مقدس باشد.
5. تقوا
5. تقوا
یکی دیگر از اصول تربیتی در صحیفه سجادیه، «تقوا» است که بر اساس مبنای خوف و رجا بنا نهاده شده است. تقوا در لغت از «وقایه»، به معنای «حِفظُ الشَّئِ مِمّا یُؤْذیِه وَ یَضُرُّه؛ حفظ کردن چیزی از آنچه سبب آزار و زیان رساندن به اوست»، گرفته شده است. همچنین به معنای «جَعْلُ النَّفسِ فیِ وِقایَهٍ مِمّا یَخافُ؛ خود را از آنچه می ترسد، در محفظه ای قرار دهد»، آمده است. در عرف نیز تقوا به معنای «حفظ النفس عما یوثم؛ نگه داری نفس از گناه» است.(3)
1- دعای 14، بند 13.
2- دعای 31، بند 13.
3- مفردات فی غرایب القرآن، ص 530، ماده «وقی».