- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- بخش اول: کلیات 4
- 1. طرح مسئله 4
- 2. تعریف مفاهیم 6
- 4. پرسش های پژوهش 11
- 3. هدف های کلی و جزئی پژوهش 11
- 5. روش پژوهش 12
- 6. پیشینه پژوهش 13
- الف) شرح های صحیفه سجادیه 13
- اشاره 13
- ب) کتاب ها 14
- ج) پایان نامه ها 16
- 7. ضرورت پژوهش 18
- اشاره 19
- 8. پیش نیازهای پژوهش 19
- اشاره 19
- الف) نگاهی به مقام والای امام زین العابدین علیه السلام 19
- یک _ نگاهی به دوران امام سجاد علیه السلام 22
- دو _ جنبه های گوناگون مبارزات امام سجاد علیه السلام 26
- ب) نگاهی به صحیفه سجادیه 29
- اشاره 29
- یک _ خاستگاه صحیفه سجادیه 31
- دو _ دلیل کامله نامیدن صحیفه سجادیه 33
- سه _ سند صحیفه سجادیه 35
- بخش دوم: مبانی تربیتی در صحیفه سجادیه 41
- اشاره 41
- 1. خوددوستی (حب ذات) 42
- 2. کمال جویی 45
- 3. خداجویی 49
- 4. میل به جاودانگی 53
- 5. خوف و رجا (ترس و امید) 54
- اشاره 54
- الف) خوف 56
- ب) رجاء 58
- 6. دوری از غفلت 61
- 7. دنیادوستی 65
- 8. اختیار 68
- اشاره 68
- مفهوم اختیار 69
- «اختیار» در صحیفه سجادیه 70
- بخش سوم: اصول تربیتی در صحیفه سجادیه 73
- اشاره 73
- اشاره 74
- 1. هدایت 74
- الف) هدایت بر مبنای خداجویی 75
- ب) هدایت بر مبنای جاودانه خواهی 76
- ج) هدایت بر مبنای خوددوستی 79
- 2. تذکر 81
- 3. زهد 84
- 4. التزام به عمل 87
- 5. تقوا 90
- 6. توکل 93
- 7. ایجاد انگیزه 95
- بخش چهارم: روش های تربیتی در صحیفه سجادیه 98
- اشاره 98
- مفهوم واژه «روش» 98
- اشاره 100
- رابطه روش های تربیتی با جنبه های شخصیت انسان 100
- اشاره 101
- یک _ بینش در مورد دنیا 101
- الف) اعطای بینش 101
- 1. روش های شناختی 101
- اشاره 101
- دو _ بینش در مورد حقیقت انسان 104
- سه _ بینش در مورد مرگ و معاد 107
- ب) ذکر خدا 110
- اشاره 113
- الف) توبه 113
- 2. روش های گرایشی 113
- ب) ناچیز شمردن خوبی ها و زیاد شمردن بدی ها 117
- ج) یادآوری نعمت ها 119
- الف) تکریم و احترام 122
- اشاره 122
- احترام به فرزندان 122
- اشاره 122
- 3. روش های رفتاری 122
- یک _ رفق و مدارا با پدر و مادر 125
- اشاره 125
- ب) رفق و مدارا 125
- دو _ رفق و مدارا با همسایگان و دوستان 127
- ج) نیکی کردن در مقابل بدی 128
- هدف در تعلیم و تربیت 131
- تعریف هدف 131
- بخش پنجم: اهداف تربیتی در صحیفه سجادیه 131
- اشاره 132
- ویژگی های هدف 132
- دسته بندی هدف های تربیتی در صحیفه سجادیه 132
- هدف غایی تربیتی در صحیفه سجادیه 134
- اهداف واسطه ای تربیت 137
- اهداف تربیتی در صحیفه سجادیه 138
- الف) معرفت به خدا 138
- اشاره 138
- 1. اهداف تربیتی در رابطه انسان با خدا 138
- اشاره 138
- ب) دست یابی به ایمان کامل 141
- ج) تقوا 144
- د) پرورش روح عبادت 146
- ه ) شکرگزاری 151
- اهداف گرایشی 157
- 2. اهداف تربیتی در رابطه انسان با خود 157
- اشاره 157
- اشاره 157
- اول _ پرورش حس خداجویی 158
- دوم _ پرورش حس فضیلت جویی 161
- اشاره 165
- اول _ هدایت میل به خوردن و آشامیدن 167
- دوم _ هدایت میل جنسی 173
- 3. اهداف تربیتی صحیفه در رابطه انسان با دیگران 175
- اشاره 175
- الف) اهداف تربیتی در روابط خانوادگی 176
- ب) اهداف تربیتی در روابط اجتماعی 182
- ج) اهداف تربیتی در روابط سیاسی 184
- د) اهداف تربیتی در روابط اقتصادی 187
- بخش ششم: همراه با برنامه سازان 190
- 1. نقش رسانه در ترویج معارف صحیفه سجادیه 190
- ب) استفاده از ادعیه و مناجات صحیفه سجادیه در رسانه 191
- الف) تشکیل میزگردهای علمی و تخصصی 191
- 2. پیشنهادهای برنامه ای 191
- اشاره 191
- ج) بازتاب دادن فرازهای تربیتی دعاهای امام سجاد علیه السلامدر رسانه 192
- د) تولید برنامه های آموزشی برای کودکان و نوجوانان 192
- اشاره 193
- ه ) الگوآفرینی 193
- یک _ الگوی فروتنی 194
- دو _ الگوی انفاق 196
- سه _ الگوی بندگی 197
- چهار _ الگوی بخشایش 199
- 3. محورهای قابل بررسی در صحیفه سجادیه 200
- 4. بررسی عملکرد رسانه 201
- 5. پرسش های مردمی 203
- 6. پرسش های کارشناسی 204
- کتاب نامه 207
بخش چهارم: روش های تربیتی در صحیفه سجادیه
اشاره
بخش چهارم: روش های تربیتی در صحیفه سجادیه
از دعاهای صحیفه سجادیه، کدام روش های تربیتی را می توان برداشت کرد؟ برای پاسخ به این پرسش، نخست واژه «روش» را مفهوم شناسی می کنیم و سپس به تقسیم روش های تربیتی در صحیفه سجادیه می پردازیم. آن گاه با استفاده از دعاهای این صحیفه نورانی، روش های تربیتی امام سجاد علیه السلام را _ که از آنها برای اصلاح رفتارها بهره جسته است _ بررسی می کنیم.
مفهوم واژه «روش»
مفهوم واژه «روش»
روش(1) در اصطلاح به معنای شیوه انجام یک فعالیت(2) آمده است. روش تربیت، به معنای راه یا شیوه انجام عمل تربیت است.(3) به عبارت دیگر، به
1- «روش»، واژه ای فارسی است و معانی مختلفی دارد، مانند: اسلوب، شیوه، راه راست، منوال، راه، طریقه و... لغت نامه دهخدا، ماده روش؛ فرهنگ معین، ماده «روش». معادل عربی این واژه، طریقه، منهج و منهاج است که به همان معنای راه روشن معنا شده است. در برخی کتاب های لغت عرب، طریقه به معنای المذهب، الاسلوب نیز آمده است. نک: لسان العرب، مجمع البحرین.
2- داوود حسینی نسب، فرهنگ واژه ها و تعاریف تعلیم و تربیت، تبریز، نشر احرار، 1375.
3- امان اللّه صفوی، کلیات روش ها و فنون تدریس، تهران، نشر معاصر، 1374، چ 5، ص 238.