داستان یاران صفحه 52

می‌شود و نه اعمالش حبط می‌گردد، امّا این امکان در مورد امّت آن حضرت وجود دارد. بنابراین معنای آیه این است که: «ای امّت محمّد! مراقب اعمال خود باشید. مبادا عمری عبادت و اطاعت کنید و در پایان عاقبت به خیر نشوید و اعمالتان حبط گردد».

در آیه محلّ بحث نیز خطاب، متوجّه مردم است که إن‌شاءاللَّه را در کارهای خود فراموش نکنند. بعضی نیز گفته‌اند: فراموشی إن‌شاءاللَّه گناه نیست، بلکه ترک اولی است بنابراین اگر پیامبر صلی الله علیه و آله هم مرتکب آن شده و آن را فراموش کرده باشد اشکالی ندارد.

معنای ترک اولی

سؤال: حضرت آدم ترک اولی کرد و از آن درخت ممنوع خورد و از بهشت اخراج شد.(1) فُطْرس ملک مرتکب ترک اولی شد و بال و پرش ریخت و به جزیره‌ای در زمین تبعید گشت.(2) حضرت یونس علیه السلام ترک اولی کرد و مدّت زیادی در دل نهنگی حبس شد.(3) و برخی دیگر از پیامبران نیز ترک اولی داشته‌اند.(4) منظور از ترک اولی چیست؟

جواب: ترک اولی نه گناه است و نه مکروه و نه حتّی مباح، بلکه رها کردن مستحب مؤکّد و انجام دادن مستحب عادی است. مثلًا در فاصله یک کیلومتری

1- سوره بقره، آیه 36.
2- بحارالانوار، ج 26، ص 341.
3- سوره انبیا، آیه 87.
4- شرح آن را در کتاب پیام قرآن، ج 7، ص 103 به بعد مطالعه فرمایید.