امیرالمؤمنین علیه السلام پاسخ می دهد! صفحه 32

(16) و به آن روز که به سراغش خواهد آمد، پیشدستی نمود و زاد و توشه ای از عمل خود برداشت.

س 11: تا چه اندازه می توانیم در مورد خدا تحقیق و سؤال کنیم؟(15)

فَاقْتَصِرْ عَلی ذلکَ، وَلا تُقَدِّرْ عَظَمَهَ اللَّهِ سُبْحانَهُ عَلی قَدْرِ عَقْلِکَ فَتَکُونَ مِنَ الْهالِکین.

به همان حدّی که خداوند تحصیل علم آن را برای تو تجویز فرموده است، کفایت بوَرز، و عظمت خداوندی را با موازین عقلی خود اندازه گیری مکن، که این خطا، تو را از گروه هلاک شدگان می نماید.

س 12: آیا می توان خدا را مشاهده کرد؟(16)

فَظَهَرَتِ الْبَدائِعُ الَّتی اَحْدَثَتْها اثارُ صَنْعَتِه وَاَعْلامُ حِکْمَتِه ، فَصارَ کُلُّ ما خَلَقَ حَجَّهً لَهُ وَدَلیلاً عَلَیْه. وَاِنْ کانَ خَلْقاً صامِتاً فَحُجَّتُهُ بِالتَّدبیرِ ناطِقَهٌ وَدَلالَتُهُ عَلَی الْمُبْدِعِ قائِمهٌ.

(برای روشن ساختن حجّت) حقایقی بدیع و حیرت انگیز که آثار صنعت و علایم حکمتش به وجود آورده، آشکار شده؛ در نتیجه هر چه که آفریده، برای (اثبات و عظمت) او حجّت و دلیل گشته است؛ اگر چه مخلوق جامد و بی زبان باشد، به سبب تدبیری که (در ایجاد آن به کار رفته است) حجّت خداوندی درباره ی آن خلق گویا، و راهنمای او برای اثبات ایجاد کننده ی ابداعی برپاست.

س 13: آیا علم خداوند فقط بر اعمال و کردار ماست؟(17)

وَمَصائِفُ الذَّرِّ، وَمَشاتِی الْهَوامِّ، ورَجْعِ الْحَنینِ مِنَ الْمُؤلَهاتِ وَهَمْسِ الْاَقْدامِ، وَمُنْفَسَحِ الثَّمَرَهِ مِنْ وَلائِجِ غُلُفِ الْاَکْمامِ. وَمُنْقَمَعِ الْوُحُوشِ مِنْ غیرانِ الْجِبالِ وَاَودِیَتِها وَمُخْتَبَاءِ الْبَعُوضِ بَیْنَ سُوقِ الْاَشْجار وَ اَلْحِیَتِها وَمَغْرِزِ الْاَوْراقِ مِنَ الْاَفْنانِ وَمَحَطِّ الْاَمْشاجِ مِنْ مَسارِبِ الْأَصْلابِ وَناشِئَهِ الْغُیُومِ وَمُتَلاحِمِها ودُرُورِ قَطْرِ السَّحابِ فی مُتَراکِمِها وَما تَسْفِی الاَعاصیرُ بِذُویُولِها، وَتَعْفُو الْاَمْطارُ بِسُیُولِها، وَعَوْمِ بَناتِ الْأَرضِ فی کُثْبانِ الرِّمالِ وَمُسْتَقَرِّ ذَواتِ الْاَجْنِحَهِ بِذُرا شَناخیبِ الْجِبالِ و تَغْریدِ ذَواتِ الْمَنْطقِ فی دَیاجیرِ الْاَوْکارِ وَما اَوْ عَبَتْهُ الْاَصْدافُ...

خداوند سبحان داناست به محلّ سکونت تابستانی موران و محل سکونت زمستانی جنبندگان و به طنین ناله ی مادران غمدیده (به سبب جدایی از فرزندان).