اشخاص و گروه ها در قرآن (محورهای کاربردی در رسانه ملی) صفحه 72

8. شناسه جغرافیایی حضرت اسماعیل علیه السلام

8. شناسه جغرافیایی حضرت اسماعیل علیه السلام

مکه نام شهری است که حضرت ابراهیم علیه السلام به فرمان خداوند، اسماعیل و مادرش هاجر را با راهنمایی جبرئیل در آنجا ساکن کرد.(1) نام دیگر مکه، بکه است. (آل عمران: 96) چون هنگام مراسم حج، مردم از اطراف، دور آن جمع می شوند، چنین نامیده شده است.(2) علامه طباطبایی می فرماید: «مراد از بکه، زمین کعبه است که به واسطه ازدحام جمعیت، چنین نامیده شده است».(3)

درباره موقعیت جغرافیایی مکه می توان گفت کشور عربستان دارای شش منطقه است: حجاز شمالی، ربع الخالی، شرقی، عسیر، نجد و منطقه حجاز که مانند دیگر نواحی، خشک و کم آب است. مهم ترین و مقدس ترین منطقه حجاز، مکه است. مکه در میان کوه های بزرگی مانند ابوقبیس، قعیقعان، صفا، حرا و ... واقع شده(4) نام دیگر مکه، اُمّ القری است. (انعام: 92)

راغب می گوید: به مکه، ام القری گفته می شود؛ زیرا خداوند زمین را از زیر مکه گسترش داده است. همچنین چون نخستین نقطه ای که از زیر آب سربرآورد (بیرون آمد) کعبه بود و سپس خشکی های دیگر، بنابراین از آن زمان به عنوان «دَحوُ الأََرض» (گسترش زمین) یاد شده است.(5)

1- تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 25؛ تفسیر القمی، ج 1، ص 87.
2- مفردات الالفاظ القرآن، صص 139و140، ذیل واژه «بکه».
3- المیزان، ج 3، ص 350.
4- معجم البلدان، ص 94.
5- مفردات الالفاظ القرآن، ص 85، ذیل واژه «ام».