- دیباچه 1
- مقدمه 3
- بخش اول: کلیات 6
- اشاره 6
- فصل اول: کلید واژه ها 8
- اشاره 8
- 1. روایت در لغت و اصطلاح 8
- اشاره 8
- الف) روایت در لغت 8
- ب) روایت در اصطلاح 9
- 2. قصه در لغت و اصطلاح قرآن 11
- اشاره 11
- الف) قصه در لغت 11
- ب) قصه در اصطلاح 12
- 1. پیشینه قصه و قصه گویی 13
- اشاره 13
- فصل دوم: قصه در قرآن 13
- 2. علل گرایش به قصه 14
- 3. تاریخچه روایت شناسی 16
- 4. سنخ شناسی قصه های قرآن 18
- 5. انواع قصه های قرآن 21
- 6. ویژگی های قصه های قرآن 22
- 7. اهداف قصه های قرآن 23
- اشاره 23
- الف) هدایت مردم 24
- ب) تثبیت قلب پیامبر 24
- ج) اثبات صدق پیامبر و تأیید رسالت او 25
- د) عبرت گیری 27
- یک اسوه های ستوده 28
- ه) انذار و هشدار 28
- اشاره 28
- و) معرفی اسوه 28
- دو اسوه های نکوهیده 32
- ز) تبیین وحدت دین (سیر ادیان در قالب اسلام) 33
- اشاره 36
- بخش دوم: سطوح متن در قصه های قرآن 36
- اشاره 38
- فصل اول: الگوی ارتباطی روایت 38
- الگوی ارتباطی در قرآن 39
- 1 و 2. طرح و داستان 41
- اشاره 41
- فصل دوم: سطوح متن 41
- اشاره 41
- تفاوت طرح و داستان 42
- 3. سبک 44
- 5. مبانی 46
- 4. معانی 46
- فصل سوم: سبک در قصه های قرآن 48
- 1. ایجاز معجزه آسا 48
- اشاره 48
- 2. دقت و ظرافت در به کارگیری الفاظ 49
- 3. هماهنگی محتوا و موسیقی کلمات 51
- اشاره 54
- فصل چهارم: داستان در قصه های قرآن 54
- اشاره 54
- 1. رویداد در قصه های قرآن 54
- الف) رویدادهای عادی 54
- ج) تفاوت قصه های قرآن و قصه های بشری در جهان داستانی 55
- ب) رویدادهای غیرعادی(اعجازین) 55
- د) علیت 56
- الف) خداوند متعال 57
- 2. شخصیت در قصه های قرآن 57
- اشاره 57
- یک ملائک 62
- اشاره 62
- ب) دیگر شخصیت ها 62
- دو انسان 64
- انبیای الهی 65
- اشاره 65
- طاغوت ها 66
- اشاره 67
- نگاه متعادل به زن 68
- تصویر طبیعی از زن با همه چهره هایش 70
- نام بردن از زنان 72
- اشاره 73
- در عرصه ثروت 74
- تنوع در نمونه ها و الگوهای فردی و اجتماعی در شخصیت های انسانی 74
- در عرصه رسالت 74
- در عرصه اجتماعی 75
- سه جن 75
- چهار حیوانات 77
- 3. زمان در قصه های قرآن 79
- 4. مکان در قصه های قرآن 80
- چند نکته 80
- 1. شیوه ارائه رویدادها از طریق طرح در قصه های قرآن 83
- اشاره 83
- اشاره 83
- الف) نظم در قصه های قرآن 83
- فصل پنجم: طرح در قصه های قرآن 83
- ب) سرعت روایی در قصه های قرآن 86
- اشاره 86
- توضیحی در باب سرعت روایی 86
- یک صحنه در قصه های قرآن 91
- اشاره 92
- گفت وگو در قصه های قرآن 92
- استفاده حداکثری از گفت وگو در قصه های قرآن 92
- تک گویی در قصه های قرآن 95
- طرف های گفت وگو در قصه های قرآن 96
- کارکردهای معمول گفت وگو در قصه های قرآن 97
- گفت وگو به جای نقل کنش 100
- کارکردهای ویژه گفت وگو در قصه های قرآن 100
- اشاره 100
- گفت وگو به جای تلخیص 101
- گفت وگو قرینه ای برای حذف 102
- اشاره 102
- دو تلخیص در قصه های قرآن 103
- سه توصیف در قصه های قرآن 104
- چهار حذف در قصه های قرآن 105
- ج) تکرار در قصه های قرآن 108
- 2. چگونگی ارائه شخصیت از طریق طرح در قصه های قرآن 114
- اشاره 114
- اشاره 114
- الف) دو شیوه ارائه شخصیت در قصه های قرآن 114
- توصیف شخصیت از طریق کنش 115
- توصیف شخصیت از طریق گفت وگو 117
- ب) اسلوب خاص قرآن در ارائه شخصیت 119
- اشاره 120
- الف) دوره تاریخی در قصه های قرآن 120
- 3. چگونگی ارائه زمان از طریق طرح در قصه های قرآن 120
- ب) زمان رخدادها در قصه های قرآن 121
- 4. چگونگی ارائه مکان از طریق طرح در قصه های قرآن 123
- اشاره 123
- مصر 123
- الف) قصه هایی که مکان (سرزمین جغرافیایی) در آنها ذکر شده است 123
- اشاره 123
- احقاف، حجر، مَدْینَ 125
- مسجدالحرام و مسجدالاقصی 125
- ب) قصه هایی که مکان (سرزمین جغرافیایی) در آنها ذکر نشده است 126
- 5. روایت گری در قصه های قرآن 127
- اشاره 127
- الف) راوی و روایت شنو در قصه های قرآن 127
- ب) راوی و انواع زاویه دید در قصه های قرآن 127
- نکته پایانی 129
- 1. دعوت به توحید 131
- اشاره 131
- فصل ششم: معانی (درون مایه ها) در قصه های قرآن 131
- 2. ایمان به معاد 134
- 3. توجه به دشمنی شیطان 136
- 4. تقابل ایمان و کفر 139
- 5. تصدیق بشارت ها و بیم ها 140
- 6. مبارزه با فساد اجتماعی 141
- اشاره 143
- 7. بیان سنن حاکم بر تاریخ 143
- الف) سنت ارتباط تغییر اوضاع اجتماعی با تغییر روحی انسان ها 144
- ب) سنت پیروزی حق بر باطل 145
- ج) سنت نصرت الهی فقط با امتحان و صبر 147
- اشاره 150
- فصل هفتم: مبانی در قصه های قرآن 150
- نکته پایانی 152
- بخش سوم: تحلیلی بر سطوح روایت در قصه یوسف علیه السلام 153
- اشاره 153
- فصل اول: مروری بر چینش و نقل رویدادها 155
- فصل دوم: تحلیل قصه 158
- اشاره 158
- الف) نرمی خاص واژه ها و موسیقی کلمات در این قصه 159
- 1. سبک در قصه یوسف علیه السلام 159
- اشاره 159
- ب) ظرافت در به کارگیری کلمات 161
- 2. داستانی در قصه یوسف علیه السلام 162
- الف) رویداد در قصه یوسف علیه السلام 162
- ب) شخصیت در قصه یوسف علیه السلام 162
- یک حضور الهی در قصه حضرت یوسف علیه السلام 162
- اشاره 162
- اشاره 162
- اشاره 164
- دو سایر شخصیت ها 164
- 3. طرح در قصه یوسف علیه السلام 164
- آغاز قصه 165
- الف) شیوه ارائه رویداد به وسیله طرح در قصه یوسف علیه السلام 167
- ب) چگونگی ارائه شخصیت از طریق طرح در قصه یوسف علیه السلام 168
- ج) چگونگی ارائه مکان از طریق طرح در قصه یوسف علیه السلام 169
- د) چگونگی ارائه زمان از طریق طرح در قصه یوسف علیه السلام 170
- 4. معانی در قصه یوسف 170
- 5. مبانی در قصه یوسف علیه السلام 171
- جمع بندی و خلاصه مطالب 173
- اشاره 173
- اشاره 175
- الف) رویداد در قصه های قرآن 175
- 2. داستان در قصه های قرآن 175
- 1. سبک در قصه های قرآن 175
- ج) زمان در قصه های قرآن 176
- ب) شخصیت در قصه های قرآن 176
- د) مکان در قصه های قرآن 177
- اشاره 177
- 3. طرح در قصه های قرآن 177
- الف) چگونگی ارائه رویدادها از طریق طرح 177
- ب) چگونگی ارائه شخصیت از طریق طرح در قصه های قرآن 179
- د) چگونگی ارائه مکان از طریق طرح در قصه های قرآن 179
- ج) چگونگی ارائه زمان توسط طرح قصه های قرآن 179
- 4. معانی (درون مایه ها) در قصه های قرآن 179
- اهمیت و دست آورد نظریه سطوح متن 180
- 5. مبانی در قصه های قرآن 180
- اشاره 180
- الف) کتاب ها 182
- کتاب نامه 182
- اشاره 182
- ب) مقاله ها 187
مُجْرِمینَ؛ آن گاه ابراهیم پرسید: ای رسولان حق، باز گویید که بر چه کار مبعوث شده اید؟ فرشتگان پاسخ دادند که ما بر هلاک قومی زشتکار فرستاده شده ایم». (حجر: 57 و 58)
در پایان این ماجرا، عذاب الهی چنین ترسیم شده است: «فَأَخَذَتْهُمُ الصّیحَهُ مُشْرِقینَ فَجَعَلْنا عالیها سافِلَها وَ أَمْطَرْنا عَلَیهِمْ حِجارَهً مِنْ سِجِّیلٍ؛ باری، قوم لوط هنگام طلوع آفتاب به صیحه آسمانی همه هلاک شدند. و شهر و دیار آنها را زیر و زبر ساخته و آن قوم را سنگباران کردیم». (حجر: 73 و 74)
در این آیات، نمونه تصدیق بشارت ها، در رحمتی است که شامل ابراهیم و لوط می شود و نمونه تأیید بیم ها، در عذابی است که قوم لوط را هلاک می کند.(1)
6. مبارزه با فساد اجتماعی
6. مبارزه با فساد اجتماعی
از جمله موارد تأکید قصه های قرآنی، مبارزه با فساد در زندگی فردی و اجتماعی و نشان دادن عاقبت این گونه فسادهاست.
در قصه فرزندان آدم علیه السلام «حسادت» محور اصلی قصه است و همین حسادت است که قابیل را به قتل هابیل وادار می کند:
وَ اتْلُ عَلَیهِمْ نَبَأَ ابْنَی آدَمَ بِالحَقّ ِ إِذْ قَرّبا قُرْبانا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِما وَ لَمْ یتَقَبّلْ مِنَ الآخَرِ قال َلأَقْتُلَنّک قال انما یتَقَبّلُ اللّهُ مِنَ المُتّقینَ...فَطَوّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الخاسِرینَ. (مائده: 27 و 30)
و بخوان بر آنها به حقیقت، حکایت دو پسر آدم (قابیل و هابیل) را، که چون تقرب به قربانی جستند، از یکی پذیرفته شد و از دیگری پذیرفته نشد. [قابیل به برادرش هابیل] گفت: «البته تو را خواهم
1- التصویر الفنی فی القرآن، با تلخیص وتغییر.