- دیباچه 1
- مقدمه 3
- بخش اول: کلیات 6
- اشاره 6
- اشاره 8
- الف) روایت در لغت 8
- 1. روایت در لغت و اصطلاح 8
- اشاره 8
- فصل اول: کلید واژه ها 8
- ب) روایت در اصطلاح 9
- 2. قصه در لغت و اصطلاح قرآن 11
- اشاره 11
- الف) قصه در لغت 11
- ب) قصه در اصطلاح 12
- 1. پیشینه قصه و قصه گویی 13
- اشاره 13
- فصل دوم: قصه در قرآن 13
- 2. علل گرایش به قصه 14
- 3. تاریخچه روایت شناسی 16
- 4. سنخ شناسی قصه های قرآن 18
- 5. انواع قصه های قرآن 21
- 6. ویژگی های قصه های قرآن 22
- 7. اهداف قصه های قرآن 23
- اشاره 23
- الف) هدایت مردم 24
- ب) تثبیت قلب پیامبر 24
- ج) اثبات صدق پیامبر و تأیید رسالت او 25
- د) عبرت گیری 27
- یک اسوه های ستوده 28
- اشاره 28
- و) معرفی اسوه 28
- ه) انذار و هشدار 28
- دو اسوه های نکوهیده 32
- ز) تبیین وحدت دین (سیر ادیان در قالب اسلام) 33
- اشاره 36
- بخش دوم: سطوح متن در قصه های قرآن 36
- اشاره 38
- فصل اول: الگوی ارتباطی روایت 38
- الگوی ارتباطی در قرآن 39
- 1 و 2. طرح و داستان 41
- فصل دوم: سطوح متن 41
- اشاره 41
- اشاره 41
- تفاوت طرح و داستان 42
- 3. سبک 44
- 5. مبانی 46
- 4. معانی 46
- فصل سوم: سبک در قصه های قرآن 48
- 1. ایجاز معجزه آسا 48
- اشاره 48
- 2. دقت و ظرافت در به کارگیری الفاظ 49
- 3. هماهنگی محتوا و موسیقی کلمات 51
- اشاره 54
- فصل چهارم: داستان در قصه های قرآن 54
- اشاره 54
- 1. رویداد در قصه های قرآن 54
- الف) رویدادهای عادی 54
- ب) رویدادهای غیرعادی(اعجازین) 55
- ج) تفاوت قصه های قرآن و قصه های بشری در جهان داستانی 55
- د) علیت 56
- الف) خداوند متعال 57
- 2. شخصیت در قصه های قرآن 57
- اشاره 57
- یک ملائک 62
- اشاره 62
- ب) دیگر شخصیت ها 62
- دو انسان 64
- اشاره 65
- انبیای الهی 65
- طاغوت ها 66
- اشاره 67
- نگاه متعادل به زن 68
- تصویر طبیعی از زن با همه چهره هایش 70
- نام بردن از زنان 72
- اشاره 73
- در عرصه ثروت 74
- تنوع در نمونه ها و الگوهای فردی و اجتماعی در شخصیت های انسانی 74
- در عرصه رسالت 74
- در عرصه اجتماعی 75
- سه جن 75
- چهار حیوانات 77
- 3. زمان در قصه های قرآن 79
- 4. مکان در قصه های قرآن 80
- چند نکته 80
- 1. شیوه ارائه رویدادها از طریق طرح در قصه های قرآن 83
- اشاره 83
- اشاره 83
- الف) نظم در قصه های قرآن 83
- فصل پنجم: طرح در قصه های قرآن 83
- اشاره 86
- ب) سرعت روایی در قصه های قرآن 86
- توضیحی در باب سرعت روایی 86
- یک صحنه در قصه های قرآن 91
- اشاره 92
- گفت وگو در قصه های قرآن 92
- استفاده حداکثری از گفت وگو در قصه های قرآن 92
- تک گویی در قصه های قرآن 95
- طرف های گفت وگو در قصه های قرآن 96
- کارکردهای معمول گفت وگو در قصه های قرآن 97
- گفت وگو به جای نقل کنش 100
- کارکردهای ویژه گفت وگو در قصه های قرآن 100
- اشاره 100
- گفت وگو به جای تلخیص 101
- گفت وگو قرینه ای برای حذف 102
- اشاره 102
- دو تلخیص در قصه های قرآن 103
- سه توصیف در قصه های قرآن 104
- چهار حذف در قصه های قرآن 105
- ج) تکرار در قصه های قرآن 108
- اشاره 114
- اشاره 114
- 2. چگونگی ارائه شخصیت از طریق طرح در قصه های قرآن 114
- الف) دو شیوه ارائه شخصیت در قصه های قرآن 114
- توصیف شخصیت از طریق کنش 115
- توصیف شخصیت از طریق گفت وگو 117
- ب) اسلوب خاص قرآن در ارائه شخصیت 119
- الف) دوره تاریخی در قصه های قرآن 120
- اشاره 120
- 3. چگونگی ارائه زمان از طریق طرح در قصه های قرآن 120
- ب) زمان رخدادها در قصه های قرآن 121
- اشاره 123
- 4. چگونگی ارائه مکان از طریق طرح در قصه های قرآن 123
- الف) قصه هایی که مکان (سرزمین جغرافیایی) در آنها ذکر شده است 123
- مصر 123
- اشاره 123
- مسجدالحرام و مسجدالاقصی 125
- احقاف، حجر، مَدْینَ 125
- ب) قصه هایی که مکان (سرزمین جغرافیایی) در آنها ذکر نشده است 126
- 5. روایت گری در قصه های قرآن 127
- اشاره 127
- ب) راوی و انواع زاویه دید در قصه های قرآن 127
- الف) راوی و روایت شنو در قصه های قرآن 127
- نکته پایانی 129
- فصل ششم: معانی (درون مایه ها) در قصه های قرآن 131
- اشاره 131
- 1. دعوت به توحید 131
- 2. ایمان به معاد 134
- 3. توجه به دشمنی شیطان 136
- 4. تقابل ایمان و کفر 139
- 5. تصدیق بشارت ها و بیم ها 140
- 6. مبارزه با فساد اجتماعی 141
- اشاره 143
- 7. بیان سنن حاکم بر تاریخ 143
- الف) سنت ارتباط تغییر اوضاع اجتماعی با تغییر روحی انسان ها 144
- ب) سنت پیروزی حق بر باطل 145
- ج) سنت نصرت الهی فقط با امتحان و صبر 147
- اشاره 150
- فصل هفتم: مبانی در قصه های قرآن 150
- نکته پایانی 152
- بخش سوم: تحلیلی بر سطوح روایت در قصه یوسف علیه السلام 153
- اشاره 153
- فصل اول: مروری بر چینش و نقل رویدادها 155
- اشاره 158
- فصل دوم: تحلیل قصه 158
- 1. سبک در قصه یوسف علیه السلام 159
- اشاره 159
- الف) نرمی خاص واژه ها و موسیقی کلمات در این قصه 159
- ب) ظرافت در به کارگیری کلمات 161
- 2. داستانی در قصه یوسف علیه السلام 162
- الف) رویداد در قصه یوسف علیه السلام 162
- ب) شخصیت در قصه یوسف علیه السلام 162
- یک حضور الهی در قصه حضرت یوسف علیه السلام 162
- اشاره 162
- اشاره 162
- اشاره 164
- 3. طرح در قصه یوسف علیه السلام 164
- دو سایر شخصیت ها 164
- آغاز قصه 165
- الف) شیوه ارائه رویداد به وسیله طرح در قصه یوسف علیه السلام 167
- ب) چگونگی ارائه شخصیت از طریق طرح در قصه یوسف علیه السلام 168
- ج) چگونگی ارائه مکان از طریق طرح در قصه یوسف علیه السلام 169
- د) چگونگی ارائه زمان از طریق طرح در قصه یوسف علیه السلام 170
- 4. معانی در قصه یوسف 170
- 5. مبانی در قصه یوسف علیه السلام 171
- جمع بندی و خلاصه مطالب 173
- اشاره 173
- الف) رویداد در قصه های قرآن 175
- اشاره 175
- 1. سبک در قصه های قرآن 175
- 2. داستان در قصه های قرآن 175
- ج) زمان در قصه های قرآن 176
- ب) شخصیت در قصه های قرآن 176
- د) مکان در قصه های قرآن 177
- 3. طرح در قصه های قرآن 177
- اشاره 177
- الف) چگونگی ارائه رویدادها از طریق طرح 177
- د) چگونگی ارائه مکان از طریق طرح در قصه های قرآن 179
- ب) چگونگی ارائه شخصیت از طریق طرح در قصه های قرآن 179
- 4. معانی (درون مایه ها) در قصه های قرآن 179
- ج) چگونگی ارائه زمان توسط طرح قصه های قرآن 179
- اهمیت و دست آورد نظریه سطوح متن 180
- اشاره 180
- 5. مبانی در قصه های قرآن 180
- الف) کتاب ها 182
- اشاره 182
- کتاب نامه 182
- ب) مقاله ها 187
5. مبانی در قصه های قرآن
اشاره
5. مبانی در قصه های قرآن
آخرین بحث در این پژوهش، بحث مبانی قصه های قرآنی است. در تعریف مبانی گفته شد: «پیش فرض هایی است که مؤلف برای ساخت جهان داستانی خود، در نظر می گیرد.» در این پژوهش، مروری کوتاه به مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و ایدئولوژیک این قصه ها شده است.
اهمیت و دست آورد نظریه سطوح متن
اهمیت و دست آورد نظریه سطوح متن
نکته درخور توجه درباره «نظریه سطوح متن»، آن است که بیشتر کسانی که درباره قصه های قرآنی، مطلب نوشته اند، گویا به این نظریه توجه نداشته اند. از این رو، در بحث درباره ویژگی ها و عناصر قصه های قرآنی نتوانسته اند این ویژگی ها را به درستی برشمارند.
برای مثال، به دلیل تفکیک نکردن دو سطح طرح و داستان، تمام ویژگی های این دو سطح را با هم ذکر کرده اند. همچنین به دلیل تفکیک نکردن مباحث سبکی از دیگر مباحث، ظرایف بی شمار در این سطح به خوبی شناخته نشده و به طور منسجم مطرح نگردیده است. البته در باب «معانی» و درون مایه های قصه های قرآنی، کمابیش کار شده، ولی در مقابل، به دلیل نبود شناخت و طرح نشدن سطحی به نام «مبانی»، کمتر کسی به این سطح توجه کرده است.
از دیگر پی آمدهای تفکیک نکردن سطوح متن در قصه های قرآنی، ابهام در این مسئله است که آیا ما در زمینه داستان گویی و روایت گری می توانیم از قصه های قرآنی پیروی کنیم یا نه؟