تحفه الحفاظ( گنجینه بهارستان 1) صفحه 5

حافه و دندان که نزدیک است به او مخرج «ضاد» است بشنو روبرو

«ضاد» را باشد دو مخرج ای پسر گر تو خواهی ایمن و ایسر شمر

«لام» از ادنای «1» حافه می رسد گر بخوانی مخرجت نیکو شود

مخرج حروف حافّه اللسان ثلاثه مخارج

مخرج حروف حافّه اللسان ثلاثه مخارج حرف مخرج ای برادر ده بود پنج مخرج اندرو در ره بود

«طاء» و «دال» و «تا» بگویم کان بود هر سه از طرف بن دندان بود

«ظاء» و «ذال» و «ثا» هم از طرف لسان و آنچه آن نزدیک طرف است از دهان «ص» «زا» «س» هم از طرف اللسان او به اطراف الثنایا هم قران «ف» هم از طرف لسان است ای پسر یاد گیر این قول حرف معتبر

مخرج «نونش» دو باشد سر بسر و انچه نزدیک است در خیشوم در

«نون ساکن» مخرجش بینی شمر نون با حرکت کام «2»

است ای پسر

مخرج حروف الشفتین و له مخرجان

مخرج حروف الشفتین و له مخرجان حرف شفتین «با» و «ما» و «فا» بدان با تو گفتم یاد دار، ای نوجوان «فا» چون از بطن لب سفلی بود هم ز طرف الثنیه اعلی بود

شانزده مخرج شمردم با تو من خارج از مخرج مده حرف از دهن سیبویه [و] اکثر قرّا دگر شانزده مخرج شمارند ای پسر

هم بدان ترتیب کان مذکور شد وان به نزد نحویان مشهور [شد]

لیکن آن علّامه و شیخ جزر کو بد اندر جمله علمی معتبر

گفت هفده مخرج است اندر حروف شانزده گر بیش رفت ای با وقوف هفدهم «وای» است ای اسرار جو چون بود اعراب قبل از جنس او

مخرجش حرف آمد اندر پیش وی با تو گفتم یاد گیر ای نیک پی همزه و حا پس بود ز اقصای حلق پیش وی، نی «آه» ای سلطان خلق __________________________________________________