- مقدمه 1
- سخنی با خوانندگان 4
- اشاره 7
- بخش اول: معرفی کلینی و کافی 7
- مقدمه 8
- اشاره 9
- ١. نام و زادگاه کلینی 9
- فصل اول: ترجمه و ویژگی های ثقه الاسلام کلینی 9
- ٢. ولادت و مدت عمر کلینی 13
- اشاره 16
- ٣. وفات کلینی ٣٢٨ه. ق یا٣٢٩ه. ق 16
- سال تناثرالنّجوم! 18
- 4. مدفن و مزار کلینی 20
- 5. خانواده مرحوم کلینی 24
- 6. کلینی و فراگیری حدیث 25
- ٧. بغداد آخرین پایگاه کلینی 26
- ٨. اساتید و مشایخ کلینی 26
- 9. شاگردان کلینی 29
- ١. کلینی از منظر عالمان امامیه 32
- فصل دوم: کلینی از دیدگاه عالمان 32
- ٢. کلینی در نگاه دانشمندان اهل سنت 33
- فصل سوم: جایگاه کافی در میان مجامع حدیثی 35
- اشاره 35
- ١. ویژگی های کتاب کافی 37
- الف) نزدیک به عص-ر امام (عج) 37
- ب) کافی و ابتکار جدید 38
- ج) جامعیت بی بدیل کافی 39
- د) کافی الگو برای دیگران 40
- ه) دقت در متن و سلسله اسناد 40
- و) تلاش در کاهش اسناد 42
- ز) عدم ذکر روایات معارض 43
- ح) ترتیب احادیث باب، بر ملاک صحت و. . . 44
- ط) تطبیق روایات با عنوان باب 44
- ک) اجابت نیاز واحساس وظیفه 44
- ل) فزونی احادیث کافی بر کلّ صحاح 45
- ٢. کافی مورد تأیید دانشمندان 46
- ٣. صحت و سقم روایات کافی 48
- اشاره 51
- فصل چهارم: اهمیت کافی در مقایسه با صحاح ششگانه 51
- ١. صحیح بخاری 51
- الف) اغراق نسبت به بخاری 51
- ب) اختلاف در أصَحّیت 53
- ج) نام اصلی صحیح بخاری 54
- د) انتساب کتاب به مؤلف 55
- ه) نمود یافتن کینه بخاری نسبت به ابوحنیفه 58
- و) چالش های مهم صحیح بخاری 59
- ٢. نگاهی به جوامع دیگر اهل سنت 62
- نتیجه گیری 67
- بخش دوم: نقل و نقد اشکالات بر اسناد کافی 68
- اشاره 68
- اشاره 69
- آغاز 69
- گفتار اول: انگیزه های وهابیان از نقد بر اصول کافی 69
- فصل اول: انگیزه ها و اشکالات وهابی ها بر کافی 69
- ١. اهمیت کافی در میان کتاب های روایی 70
- ٢. ناسازگاری با اعتقاد وهابی ها 71
- ٣. مذمت صحابه در کافی 71
- 4. تحریف قرآن و مصحف علی (ع) و. . . 72
- اشاره 72
- گفتار دوم: اشکالات وهابیان بر کتاب کافی 72
- ١. عدم حجیت روایات کافی 72
- الف) فقدان دانش حدیث شناسی در شیعه 73
- ب) نرسیدن اسناد کافی به رسول الله (ص) 74
- بررسی و نقد اشکال اسنادی 75
- الف) افترا و تهمت به شیعه 75
- اشاره 75
- ب) ادعای نرسیدن اسناد کافی به رسول الله (ص) ! 79
- اشاره 85
- ج) فقدان معیار شناخت حدیث صحیح از ناصحیح! 85
- اوّل: مکتوبات امیرالمؤمنین (ع) 86
- دوم: صحیفه های مکتوب پس از علی (ع) 89
- اول - جایگاه امام صادق نزد عالمان اهل سنّت 92
- اشاره 92
- دوم: تربیت یافتگان مکتب امام صادق (ع) 94
- اول - فرمان منع تدوین حدیث 100
- دوم - نابودکردن احادیث رسول الله (ص) 103
- سوم - ظهور جاعلان حدیث 104
- ٢. اضافه شدن بر تعداد کتاب های کافی 106
- اشاره 106
- الف) طرح اصل اتّهام 107
- ب) بررسی و نقدِ افزودن برکتاب های کافی 108
- ٣. تردید در روضۀ کافی 116
- اشاره 116
- بررسی و نقد تردید در روضۀ کافی 117
- اشاره 119
- یک - ادعای خلاف واقع ابوزهره! 119
- دو - شواهدی بر صحت استناد روضه به کلینی 122
- نتیجه گیری 125
- اشاره 126
- بخش سوم: بررسی و نقد ادعای تحریف قرآن کریم به روایت کلینی 126
- مقدمه 127
- فصل اول: اعتقاد شیعه به تحریف قرآن کریم 128
- ١. طرح اتهام شیعه به تحریف قرآن 128
- اشاره 128
- الف) مفهوم تحریف 129
- یک - تحریف در لغت 129
- اشاره 129
- ٢. بررسی و نقد اتهام تحریف 129
- دو - تحریف در اصطلاح 130
- ب) شیعه و اعتقاد به تحریف 131
- اشاره 131
- یک - ضرورت مذهب شیعه بر عدم تحریف 132
- دو - قرآن و امامان معصوم شیعه (علیهم السلام) 133
- سه - تحریف ناپذیری قرآن از نگاهِ عالمانِ مؤثّر شیعه 136
- فصل دوم: کلینی و اعتقاد به تحریف قرآن 150
- اشاره 150
- ١. طرح اتّهام تحریف 150
- ٢. بررسی و نقد اتهام تحریف قرآن نسبت به کافی 153
- اشاره 153
- اشاره 155
- مرحله اول: پاسخ نقضی 155
- الف) نقص و دگرگونی در الفاظ و حروف قرآن 156
- ب) نقص و تغییر در تعداد آیات قرآن 157
- ج) نقص و زیادی در تعداد سوره ها 165
- د) تحریف در متن آیات 167
- ه) حذف بخشی از آیات قرآن 170
- اشاره 172
- مرحله دوم: پاسخ حلّی به تحریف قرآن 172
- نکته اول: آغاز و زمینه تهمت تحریف، به کلینی 173
- نکته دوم: ادعای کافی صحیح ترین کتاب! 176
- موضع کلینی نسبت به احادیث نشان دهنده تحریف 179
- اول - علی (ع) و ولایت 182
- عناوین و روایات موهم تحریف 182
- اشاره 182
- دوم - اهل بیت (علیهم السلام) 184
- مهم ترین روایات دالّ بر تحریف و نقصان قرآن 185
- اشاره 187
- بررسی و نقد افترای تحریف قرآن 187
- اول - خطبه مؤلِّف و مهم ترین نکات 188
- دوم - دفع اتّهام براساس عناوین 189
- اشاره 193
- اول - احادیث علی (ع) و ولایت 193
- دوم: احادیث اهل البیت (علیهم السلام) 205
- سوم - پاسخ روایات تحریف 210
- فصل سوم: مصحف امیرالمؤمنین (ع) حقیقت یا توهم؟ 229
- اشاره 229
- ١. طرح اشکال بر مصحف علی (ع) 229
- ٢. بررسی و نقد مزعوم خواندن مصحف علی (ع) 232
- اشاره 232
- یک - گزارش از مصحف علی (ع) در منابع اهل سنت 233
- الف) آیا مصحف علی مزعوم، موهوم و خیال است؟ 233
- اشاره 233
- دو - نادرست بودن تضعیف خبر مصحف علی (ع) 235
- ب) محتوای مصحف علی (ع) 240
- ج) نقش کلینی در ترویج مصحف علی (ع) 245
- د) کتاب سُلیم بن قیس. . . 245
- ه) منع از کتابت جز قرآن 247
- و) لازمۀ مصحف علی (ع) کوتاهی در امر تبلیغ! نیست 254
- ز) وضعیت فعلی مصحف 255
- نتیجه گیری 257
- اشاره 259
- بخش چهارم: غلوّ در امامت به روایت کافی 259
- مقدمه 260
- ١. طرح اتهام 261
- فصل اول: طرح اندیشه امامت، از سوی عبدالله بن سبأ 261
- ٢. بررسی و نقد ادعای دسیسه ابن سبأ 263
- اشاره 263
- الف) مفهوم «شیعه» 264
- یک - شیعه در لغت 264
- اشاره 264
- دو - شیعه در اصطلاح 265
- ب) پیدایش و ظهور شیعه 267
- اشاره 267
- یک - قرآن و اصطلاح شیعه 268
- دو - جلوه گاه عینی شیعه در عصر رسول الله (ص) 273
- سه - نمادها و شخصیت های شیعه در زمان رسول الله (ص) 279
- ج) ابن سبأ، طرّاح امامت! 280
- اشاره 281
- د) نقد اتّهام طرّاحی امامت، از سوی ابن سبأ 281
- یک - علی (ع) ، وزیر و وصی و جانشین پیامبر 282
- دو - علی (ع) ولی هرمؤمن 283
- چهار - سفارش آسمانی ویژه 284
- سه - اطاعت علی (ع) ، اطاعت رسول الله (ص) 284
- شش - علی (ع) ، روشنگر موارد اختلاف میان امت 285
- پنج - علی (ع) ، سید عرب 285
- هفت - علی (ع) ، هارون رسول الله (ص) 285
- هشت - دو امانت گرانسنگ و جداناپذیر 286
- نُه - حدیث غدیر، ماندگارترین 287
- فصل دوم: غُلُوّ در امامت و ریشه های آن 295
- ١. طرح اصل اتهام 295
- اشاره 297
- یک - تردید در هویت ابن سبأ 297
- الف) هویتِ موهوم و ساختگی بودن ابن سبأ 297
- اشاره 297
- ٢. بررسی و نقد یهودی بودن امامت! وغلوّ درآن 297
- دو - تردید در ملّیت و زادگاه ابن سبأ 299
- سه - تردید در نسب ابن سبأ 300
- چهار - موهوم بودن سرانجام و اهداف ابن سبأ 300
- پنج - تأثیرگذاری شگفت آمیز ابن سبأ 303
- شش - افسانه بودن ابن سبأ 306
- هفت - ابن سبأ در منابع شیعه 311
- اشاره 317
- ب) غُلُوّ در امامت، مفهوم و ملاک آن 317
- یک - مفهوم شناسی غُلُوّ 318
- دو - ملاک غُلُوّ 320
- یک - موضع امامان شیعه 322
- ج) غلو و غلات از نگاه شیعه 322
- اشاره 322
- دو - موضع عالمان شیعه 323
- سه - اتهام غلوّ به کدام شیعه؟ 324
- فصل سوم: بررسی مصادیق غلو در امامت، به روایت کافی 326
- ١. امامت و اصول دین 326
- اشاره 326
- اشاره 326
- ارزیابی و فرو ریختن مبنا و بنا 327
- یک - عدم غلو در اصل امامت 327
- دو - بررسی روایات باب دعائم الاسلام کافی 334
- اشاره 342
- ٢. برتری یا مساوی بودن مقام امامت و نبوت 342
- بررسی و نقد 343
- اشاره 343
- یک - برتری یا همانندی علما با انبیای بنی اسرائیل 343
- دو - برتری نه غلوّ 345
- سه - مغالطه غیر منصفانه 346
- اشاره 348
- ٣. امتیازهای نبوت و امامت 348
- الف) امامت ابراهیم (ع) 348
- ب) وحی و امامان 351
- اشاره 353
- 4. عصمت امامان (علیهم السلام) و غُلُوّ 353
- طرح ادعای غلوّ در عصمت 354
- اشاره 355
- ارزیابی و نقد غلو در عصمت 355
- الف) مفهوم عصمت 356
- ب) عصمت و اختلاف مبنا 358
- ج) نگاهی به دلایل عصمت امام (ع) 360
- د) بررسی روایات عصمت امام (ع) 367
- الف) طرح اصل اشکال 382
- 5. غُلُوّ، و علم غیب امامان (علیهم السلام) 382
- اشاره 382
- ب) بررسی و تصحیح، نَه غُلُوّ 383
- اشاره 383
- یک - نگاهِ کلّی به روایات دالّ بر علم غیب ائمه (علیهم السلام) 384
- دو - دیدگاه کلی امامیه و علم غیب ائمه (علیهم السلام) 386
- نتیجه گیری 403
- اشاره 405
- بخش پنجم: تکفیر و مذمت صحابه در کافی 405
- مقدمه 406
- ١. طرح اتهام 407
- فصل اول: اصل شبهه تکفیر صحابه 407
- اشاره 409
- ٢. بررسی و نقد اتهام تکفیراصحاب 409
- الف) مفهوم شناسی «کفر» ، «تکفیر» و. . . 410
- ب) مفهوم اصحاب و صحابه 411
- ج) تاریخچه و علت تکفیر صحابه 413
- اشاره 415
- د) منکران امامت 415
- اول - منکران امامت محکوم به کفر و نجاست اند 417
- دوم - منکران امامت محکوم به اسلام 418
- سوم - کلینی و حکم مخالفان امامت 423
- فصل دوم: عادل یا فاسق بودن صحابه 424
- اشاره 424
- ١. دیدگاه جمهور اهل سنّت نسبت به عدالت صحابه 425
- اشاره 425
- الف) دلایل عدالت اصحاب 426
- اشاره 426
- آیات قرآن کریم 427
- احادیث و عدالت همه صحابه 428
- ب) بررسی و نقد دلایل عدالت کل صحابه 429
- بررسی آیات قرآن بر عدالت اصحاب 429
- بررسی و چالش احادیث بر عدالت همه صحابه 435
- اشاره 439
- ٢. دیدگاه شیعه نسبت به عدالت صحابه 439
- الف) ملاک ارزیابی صحابی واقعی 439
- اشاره 439
- یک - چهره های مورد تأیید رسول الله (ص) 440
- دو - عمل، محک ارزیابی 442
- ب) خطا بودن ادعای اجماع 447
- اشاره 450
- ٣. نقش کافی در مذمت و تکفیر صحابه 450
- اشاره 452
- بررسی و تبیین روایات 452
- الف) اختلاف در شأن نزول آیات 453
- ب) مساوی نبودن ارتداد با خروج از دین 453
- ج) استثنای سه نفر به عنوان سمبل 456
- اشاره 457
- 4. نقش منابع اهل سنت در مرتد خواندن و تکفیر صحابه 457
- الف) اصحاب دربند کشیده شده 457
- ج) دُور باد! دُور باد! 458
- ب) عدم اجازه ورود بر حوض 458
- و) به کفر باز نگردید! 459
- ه) بازگشت به قهقری 459
- د) ارتکاب جنایت 459
- ز) پیروی از دین یهود و نصاری! 460
- اشاره 464
- ١. طرح اشکال تکفیر و. . . 464
- فصل سوم: تکفیر، سَبّ و مُعذّب بودن شیخین 464
- ٢. ارزیابی و نقد این اشکال 465
- اشاره 465
- الف) ادعای بی دلیل 466
- ب) نامه امام ابی الحسن موسی (ع) 467
- ج) عدم ایمان واقعی شیخین 468
- د) ادعای سبّ و لعن ابابکر وعمر! 475
- ٣. ارزیابی و باز خوانی اتهام 476
- الف) تفاوت مفهوم سَبّ و لعن 476
- اشاره 476
- ب) ممنوعیت سَبّ و دشنام در روایات شیعه 478
- فصل چهارم: تکفیر و لعن اُمّ المؤمنین عایشه (م5٧ق) 486
- ١. طرح اشکال 486
- الف) عدم خروج از اسلام 487
- ٢. بررسی و نقد این اشکال 487
- اشاره 487
- ب) اتهام بزرگ 487
- ج) خیانت علمی 488
- د) تحرکات أُمّ المؤمنین عایشه 489
- ه) مذمت أُمُّ المؤمنین عایشه در احادیث اهل سنت 491
- و) أُمّ المُؤمنین عایشه از نگاهِ شیعه 499
- اشاره 517
- فصل پنجم: راه حل معقولانه نسبت به صحابه 517
- نتیجه گیری بخش های پنج گانه 522
- کتابنامه 527
الصّحابه المطلقه، والثقه العمیاء بکُتُبِ الحدیث التی تجمع بین الغَثِّ والسَّمین » (1)
وی در ذیل عنوان «ألاَخذ بعداله جمیع الصّحابه» در حقیقت دیدگاه شیعه را تأیید می کند و می گوید: هر چند که جمهور اهل سنت جمیع صحابه را عادل می دانند و جرح و تعدیل را در مورد آنها روا نمی دارند و همه آنها را معصوم از خطا و سهو و نسیان می پندارند، ولی کثیری از اهل تحقیق، عدالت مطلقه برای همه صحابه را نمی پذیرند و همان گونه که علامه مسقبلی گفته: «إنّها أغلبیه» شامل عموم صحابه نمی شود. و لذا همان طوری که غیر صحابی دچار اشتباه و خطا و نسیان می گردد، اصحاب نیز به لحاظ اینکه همه بشرند، دچار خواهند شد و چه اینکه در میان اصحاب عده کثیری منافق و کاذب و گروهی مرتد شدند و روایات دال بر ارتداد این گروه را ذکر می کند (2). سپس این اندیشمند اهل سنّت سوره توبه را، سوره افشاکنندۀ چهرۀ منافقان اصحاب رسول الله دانسته و حدود 3٠ عنوان از معاصی و کارهای منافقانه آنها و اهل تبوک را استخراج می کند (3)
بنابراین، ادعای اجماع بر عدالت همه صحابه، گذشته از ناسازگاری آن، با منطق و خرد انسانی نه تنها از سوی شیعیان که از سوی برخی بزرگان تأثیرگذار خود اهل سنت مردود شناخته شده است. برای اطلاع بیشتر به منابع مفصّل تر مراجعه نمایید (4)
٣. نقش کافی در مذمت و تکفیر صحابه
اشاره
با توجّه به مباحث گذشته و روشن شدن مبانی بحث در خصوص صحابه، در این قسمت باید دید مرحوم کلینی در کتاب کافی چه مقدار در تکفیر و مذمت صحابه نقش داشته که این گونه فریاد برخی از نویسندگان وهابی را در آورده که: «کتاب کافی پُر
1- اضواء علی السنه المحمدیه/339-34٠ (با تلخیص) .
2- اضواء علی السنه المحمدیه/353- 354(با تلخیص) .
3- اضواء علی السنه المحمدیه/356-358.
4- اسدحیدر، الصّحابه فی نظرالشیعه و الامامیه، تصدیرالدکتور حامدحفنی داود، طهران، ط الثانیه 14٠2ق؛ یک صد صحابه دروغین، . . . السیدمرتضی عسکری. . . . .