فرهنگ اخلاق صفحه 15

و زیبایی ها، و جز به میمنت ارتباط با معدن و منبع تمامی صفات کمال میسّر نمی گردد، از اینرو افعال و صفاتی که سبب ارتقای آدمی در مدارج قرب و اعتلای روحی و معنوی او گشته، و با مطلوب نهایی وی ذاتاً مرتبط اند - گرچه هر یک از آنها تنها به اندازه ای از ارزش برخوردارند که در راه رسیدن به کمال نهایی ایفای نقش می کنند لیکن - اموری نسبی و قرار دادی نبوده، ردّ و قبول افکار عمومی نمی تواند میزان سنجش و ارزیابی آنها باشد.

مدّعیان اخلاق نسبی چنین پنداشته اند که ارزش های اخلاقی بر حسب شرایط زمان و مکان دگرگون گشته و معیار حسن و قبح اخلاق، فضائل و اعمال، قبول یا ردّ جامعه است؛ اخلاقی که مورد پذیرش و قبول جامعه قرار گیرد، نیک و پسندیده، و افعال و صفاتی که مورد انکار افکار عمومی باشد مردود و ناپسند است!

گرچه ممکن است این نظریه در مورد آداب و رسومی که نقشی تعیین کننده در سعادت و کمال آدمی ندارد مقبول باشد، امّا همچنان که گذشت، ساحت سجایای اخلاقی از هر گونه دگرگونی و محدودیت به دور بوده و خوب و بدهای اخلاقی و حسن و قبح صفات و اعمال را نمی توان با معیار رأی همگانی و پذیرش و انکار جامعه ارزیابی کرد.

آیا طرفداران نسبی بودن ارزش های اخلاقی چنانچه خود را در زمان جاهلیت فرض کنند، عمل غیر انسانی زنده به گور کردن دختران بی گناه را که مورد پذیرش جاهلانه افکار عمومی آن زمان قرار گرفته بود، یک ارزش حساب کرده، خود را از نظر اخلاقی موظّف به انجام آن می دانند؟!

آیا اینان اعراب جاهلی را به خاطر پای بندی به این عمل ناجوانمردانه که از یک پندار نادرست ناشی می گشت - به بهانه گرامی داشتِ یاد کسانی که از فضیلت های انسانی در زمان خود دفاع کرده اند! - قابل تکریم و تمجید