فرهنگ اخلاق صفحه 339

پاک سازی ناخالصی های درونی نکرده اند. لذا نوعاً پس از مدّت ها تلاش و فعالیت در این مسیر غافل گیر شده، نه تنها قادر به نگهداری دستاوردهای گذشته نیستند، بلکه به کلّی از مسیر خارج شده و حتی نسبت به کسانی که در مقام اصلاح خویش اند - و بسا نسبت به اصل حقایق! - موضعی خصمانه در پیش می گیرند.

این ها و جز این ها هشدارهای تکان دهنده ای است به کسانی که به سعادت و کمال خویش می اندیشند و نسبت به سرنوشت خود احساس مسئولیت می نمایند، تا بیش از این در صدد فریب خود و اِغفال دیگران - که واقعیات را تغییر نمی دهد و سودی عاید آنها نمی گرداند - نباشند و به تحلیلی اساسی از احوال درونی خود روی آورند.

حبّ نفس، تکبّر، خودخواهی، خود پسندی، و خوش بینی بیش از اندازه به خود، حجاب سنگین عقل آدمی گشته، باعث می شود خصلت های ناستوده و انحرافات و کاستی های معنوی را در خویش ندیده یا آنها را توجیه نماید و به جای آنکه خود را مورد سرزنش قرار داده، در صدد اصلاح خویش برآید، حفظ شرایط و موقعیت موجود را واجب و ترک آن را معصیت انگارد! و بسا زشت ترین کارها را عملی بسیار زیبا و ستوده پنداشته، با خرسندی و رضایت کامل در مقام تکرار آن باشد!

« قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالاً ا الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً ».(1)

«بگو: آیا به شما خبر دهیم که زیانکارترین مردم در کارها چه افرادی هستند؟ آنان که تلاش هایشان در زندگی دنیا به هدر رفته، با این