فرهنگ اخلاق صفحه 36

1- 38. رساله لبّ اللباب، ص 72

5 - جایگاه علم اخلاق

افراد از نظر ارزش های انسانی و فضیلت های متعالی در سطوح کاملاً مختلفی قرار دارند. برخی، از فرشتگانِ مقرّب الهی بالاتر و کامل تر، و گروهی از حیوانات پایین تر و پست ترند.

انسان برای رسیدن به اوج کمال و نیل به مقامات عالی معنوی، بهترین و برترین قابلیّت ها و استعدادها را داراست. و چنانچه از نیروهای مختلف مادی و معنوی که در اختیار دارد به گونه ای صحیح بهره برداری نماید، در مسیر تکامل قرار گرفته، و می تواند سیر صعودی خویش را آغاز نموده و به سوی بی نهایت حرکت نماید، و ضمن برخورداری از تعالی روحی و شکوفایی استعدادهای درونی خود، فردی شاکر باشد. همچنان که سهل انگاری در بهره وری از این نعمت های عظیم و مواهب بزرگ، او را به حرکت در مسیر انحطاط کشانده، در نهایت به سقوط معنوی و کفران او می انجامد.

گرچه طیّ مراحل کمال و منازل گوناگون تربیت اخلاقی، نیازمند تلاش عملی و جهاد مداوم و مبارزه مستمر است و بدون عمل و کوششِ پیوسته و خستگی ناپذیر، قدمی به جلو نتوان گذارد، لیکن این واقعیت را نباید از نظر دور داشت که برخورداری از یک بینش صحیح و آشنایی با راه و رسم خودسازی نیز ضروری ترین و ابتدایی ترین شرط حرکت در مسیر تخلّق به اخلاق نیک و هرگونه تحوّل اخلاقی است.

علم اخلاق ما را از حالات نفس و گرایش های اخلاقی و قوا و استعدادهای درونی و کیفیّت باروری آنها و به طور کلّی از چند و چون و کم و کیف مسائل اخلاقی آگاه ساخته، به ما می آموزد که برای دستیابی به تعادل روحی و شکوفا نمودن استعدادهای درونی و بهره برداری صحیح از نیروهای خدادادی