- سخن ناشر 1
- سخن نخست 2
- اشاره 7
- مبادی علم اخلاق 7
- 1 - مفهوم اخلاق 9
- 2 - قلمرو اخلاق 12
- 3 - مطلق بودن اصول و ارزش های اخلاقی 14
- قسمت اول 18
- 4 - اهمیّت تهذیب اخلاق 18
- قسمت دوم 26
- 5 - جایگاه علم اخلاق 36
- 6 - معیارها و روش ها 39
- اشاره 45
- درآمدی بر مسائل علم اخلاق 45
- 1 - نفس انسانی 47
- 2 - آزمایش 55
- مسائل علم اخلاق (سلوک) 70
- اشاره 70
- 1-خواست و انگیزه 72
- الف ) اصول راهبردی 72
- 2 - پیروی از آموزگاران حقیقی 78
- 3 - جهاد با نفس 82
- اشاره 82
- آیاتی از قرآن 85
- گفتار معصومین علیهم السلام 91
- قسمت اول 91
- عزّت نفس 106
- 4 – تقوا 115
- اشاره 115
- مفهوم تقوا 116
- تقوا در قرآن 117
- تقوا در احادیث 127
- مراتب تقوا 133
- نشانه های پرهیزکاران 140
- حفظ زبان 144
- اشاره 153
- 5 - دعا و نیایش 153
- مفهوم دعا 155
- دعا در قرآن و روایات (229) 159
- شرایط دعا 163
- گفتار دانشمندان 172
- 6 - توسّل 177
- قسمت اول 177
- قسمت دوم 185
- توضیح 194
- 7 - محبّت 194
- محبّت در قرآن 195
- قسمت اول 197
- محبّت در گفتار معصومین علیهم السّلام 197
- قسمت دوم 204
- محبّت و تهذیب 210
- تحصیل محبّت 217
- نشانه های محبّین 220
- اشاره 220
- محبّین پیوسته در یاد خدایند 221
- محبّین طالب خلوت با حضرت دوست اند 223
- خداوند به بعضی از صدّیقین وحی فرستاد 224
- دل محبّین از محبّت غیرْ خالی است 226
- محبّین به اطاعت از امر محبوب عشق می ورزند 227
- محبّین دنیا را دوست ندارند 228
- محبّین طالب لقای پروردگار و مشتاق مرگ اند 231
- دوستی و دشمنی محبّین تنها برای خداست 234
- محبّین به دوستان خدا عشق می ورزند 240
- 8 - ادب حضور 250
- اشاره 256
- ب) راه کارها 256
- 1 - بازنگری 258
- 2 - عزم 261
- 3 - تدارک گذشته 264
- 4 - مشارطه 265
- 5 - مراقبه 269
- 6 - محاسبه 274
- 7 - معاتبه و معاقبه 280
- 8 – ذکر 283
- اشاره 283
- روایات و ذکر 285
- آداب ذکر 291
- مراتب ذکر 293
- اشاره 302
- 9 – فکر 302
- مدارج تفّکر 302
- 10 - حزن 307
- 11 - عبادت 309
- اشاره 309
- عبادت در روایات 313
- عبادت و آگاهی 318
- عبادت و حضور قلب 321
- سعی در عبادت 323
- الف) عوامل درونی رکود 336
- 1 - جهل 336
- رکود 336
- اشاره 336
- 2 - حبّ نفس 338
- 3 - حبّ دنیا 341
- اشاره 341
- قرآن و محبّت دنیا 350
- روایات و محبّت دنیا 353
- قسمت اول 353
- قسمت دوم 362
- دوستی مال و ثروت 371
- قسمت اول 375
- 4 - هواهای نفسانی 375
- قسمت دوم 385
- 5 - ضعف اراده 392
- 6 - پستی همّت 396
- 7 – ریا 398
- توضیح 398
- انگیزه ریا 398
- ریا در قرآن و روایات 400
- اقسام ریا 405
- نشانه های ریا 407
- 8 - عُجب 413
- اشاره 413
- مراتب عجب 420
- علاج عجب 423
- ب) عوامل بیرونی رکود 429
- اشاره 429
- 1 - فرهنگ حاکم 431
- 2 - معاشران 434
- 3 - مدعیان 435
- توضیح 438
- 4 - عصیان 438
- گناه مانع رشد است 440
- ج) عوامل باز دارنده 445
- 1- ایمان 445
1- 618. معراج السعاده، ص 456
8 - عُجب
اشاره
ثمر بخشیِ تلاش های اخلاقی و فعالیت های انسانی بلکه پی گیری هر هدف مادی یا معنوی، مستلزم وجود عوامل گوناگونی - همچون خودباوری، اعتماد به نفس، قابلیت ذاتی، خواست درونی و پشتکار - است که نبود هر یک از آنها به تناسب نقشی که در تحقّق هدف مورد نظر ایفا می نماید، ممکن است تداوم یا اصل حرکت مطلوب را دستخوش رکود یا نابودی قرار دهد.
در این میان، نقش خود باوری و اعتماد به نفس - که از ارزش های والای انسانی و از مهم ترین خصال پسندیده است و بنیاد و شالوده هر گونه تلاش مادی یا معنوی بر آن استوار است - از حسّاسیّت ویژه ای برخوردار می باشد.
از سوی دیگر، امور تأثیر گذاری را نیز که تا حدود زیادی در تقویت یا تضعیف عامل مذکور ایفای نقش می نماید، نباید از نظر دور داشت. امروزه تأثیر شگفت انگیز کشف قابلیت های درونی، آگاهی از ابتکار عمل، شناخت پشت کار و حسن مدیریت، و آشنایی با حاصلِ نیک تلاش خود، در تقویت روحیه خود باوری و تحکیم اعتماد به نفس بر هیچ کس پوشیده نیست. همچنان که به هیچ وجه نمی توان نقش تشویق را در این راستا نادیده گرفت.
گرچه ظهور خود باوری و اعتماد به نفس در انسان در بسیاری از موارد، انعکاس یک صفت موروثی است و بدون کمترین ترغیب و تشویق از خارج، به طور طبیعی از وی ظاهر می شود، لیکن در مواردی که بروز آن به سبب وجود عواملی همچون ضعف نفس یا بیماریِ خود کم بینی با مشکل روبرو می گردد، از رایج ترین طرق معالجه و تقویت یا احیای این خصلت کریمه، آشنا ساختن بیماران با مفید و پر ثمر بودن کار و تلاش آنها، و متوجّه ساختن آنان به خصلت های پسندیده و کمالاتی است که در ایشان موجود بوده و غالباً بی خبری