- سخن ناشر 1
- سخن نخست 2
- اشاره 7
- مبادی علم اخلاق 7
- 1 - مفهوم اخلاق 9
- 2 - قلمرو اخلاق 12
- 3 - مطلق بودن اصول و ارزش های اخلاقی 14
- 4 - اهمیّت تهذیب اخلاق 18
- قسمت اول 18
- قسمت دوم 26
- 5 - جایگاه علم اخلاق 36
- 6 - معیارها و روش ها 39
- اشاره 45
- درآمدی بر مسائل علم اخلاق 45
- 1 - نفس انسانی 47
- 2 - آزمایش 55
- اشاره 70
- مسائل علم اخلاق (سلوک) 70
- 1-خواست و انگیزه 72
- الف ) اصول راهبردی 72
- 2 - پیروی از آموزگاران حقیقی 78
- 3 - جهاد با نفس 82
- اشاره 82
- آیاتی از قرآن 85
- قسمت اول 91
- گفتار معصومین علیهم السلام 91
- عزّت نفس 106
- 4 – تقوا 115
- اشاره 115
- مفهوم تقوا 116
- تقوا در قرآن 117
- تقوا در احادیث 127
- مراتب تقوا 133
- نشانه های پرهیزکاران 140
- حفظ زبان 144
- اشاره 153
- 5 - دعا و نیایش 153
- مفهوم دعا 155
- دعا در قرآن و روایات (229) 159
- شرایط دعا 163
- گفتار دانشمندان 172
- قسمت اول 177
- 6 - توسّل 177
- قسمت دوم 185
- توضیح 194
- 7 - محبّت 194
- محبّت در قرآن 195
- محبّت در گفتار معصومین علیهم السّلام 197
- قسمت اول 197
- قسمت دوم 204
- محبّت و تهذیب 210
- تحصیل محبّت 217
- اشاره 220
- نشانه های محبّین 220
- محبّین پیوسته در یاد خدایند 221
- محبّین طالب خلوت با حضرت دوست اند 223
- خداوند به بعضی از صدّیقین وحی فرستاد 224
- دل محبّین از محبّت غیرْ خالی است 226
- محبّین به اطاعت از امر محبوب عشق می ورزند 227
- محبّین دنیا را دوست ندارند 228
- محبّین طالب لقای پروردگار و مشتاق مرگ اند 231
- دوستی و دشمنی محبّین تنها برای خداست 234
- محبّین به دوستان خدا عشق می ورزند 240
- 8 - ادب حضور 250
- ب) راه کارها 256
- اشاره 256
- 1 - بازنگری 258
- 2 - عزم 261
- 3 - تدارک گذشته 264
- 4 - مشارطه 265
- 5 - مراقبه 269
- 6 - محاسبه 274
- 7 - معاتبه و معاقبه 280
- اشاره 283
- 8 – ذکر 283
- روایات و ذکر 285
- آداب ذکر 291
- مراتب ذکر 293
- مدارج تفّکر 302
- 9 – فکر 302
- اشاره 302
- 10 - حزن 307
- اشاره 309
- 11 - عبادت 309
- عبادت در روایات 313
- عبادت و آگاهی 318
- عبادت و حضور قلب 321
- سعی در عبادت 323
- 1 - جهل 336
- الف) عوامل درونی رکود 336
- رکود 336
- اشاره 336
- 2 - حبّ نفس 338
- 3 - حبّ دنیا 341
- اشاره 341
- قرآن و محبّت دنیا 350
- روایات و محبّت دنیا 353
- قسمت اول 353
- قسمت دوم 362
- دوستی مال و ثروت 371
- 4 - هواهای نفسانی 375
- قسمت اول 375
- قسمت دوم 385
- 5 - ضعف اراده 392
- 6 - پستی همّت 396
- 7 – ریا 398
- توضیح 398
- انگیزه ریا 398
- ریا در قرآن و روایات 400
- اقسام ریا 405
- نشانه های ریا 407
- اشاره 413
- 8 - عُجب 413
- مراتب عجب 420
- علاج عجب 423
- اشاره 429
- ب) عوامل بیرونی رکود 429
- 1 - فرهنگ حاکم 431
- 2 - معاشران 434
- 3 - مدعیان 435
- توضیح 438
- 4 - عصیان 438
- گناه مانع رشد است 440
- ج) عوامل باز دارنده 445
- 1- ایمان 445
1- 633. کافی، ج 2، ص 237، ح 6
2- 634. وی غالباً از حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام نقل روایت می کند. مرحوم صدوق نیز این حدیث را در معانی الأخبار توسّط او از مولا موسی بن جعفر علیهما السلام نقل کرده است. امّا صاحب تحف العقول (ص 327)، آن را از احمد بن نجم از امام رضا علیه السلام نقل فرموده است.
3- 635. کافی، ج 2، ص 236، ح 3
جهالت و گمراهی فرو افتاده و از هدایت انبیا و اولیای الهی بی نصیب، و از ترقیات علمی و تعالی معنوی محروم است.
حضرت علی علیه السلام می فرمایند:
«الْإِعْجابُ یَمْنَعُ مِنَ الاِزْدِیادِ.».(1)
«عجب و خودپسندی (انسان را) از رشد و پیشرفت باز می دارد.».
و همین امر غالباً سبب شکست آدمی در زندگی می گردد، بلکه به واسطه نادیده گرفتن حقّ دیگران و بی اعتنایی به شخصیت افراد، خشم آنان نیز علیه انسان برانگیخته می گردد.
امام هادی علیه السلام می فرمایند:
«مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السَّاخِطوُنَ عَلَیْهِ.».(2)
«کسی که از خود راضی باشد غضب کنندگان بر او بسیارند.».
علاج عجب
مراقبت های بهداشتیِ پیشگیرانه، و زدن شاخ و برگ هایی که به تشدید بیماری یا تسریع پیشروی آن کمک می نماید، امری حیاتی و الزامی، و از عوامل بسیار مهم و مؤثر برای جلوگیری از سرایت و گسترش هر آفت و بیماری به حساب می آید.
این امر به بیماری های جسمی اختصاص نداشته، در مورد امراض روحی و روانی نیز کاملاً صادق است. سالک باید پیش از هر کار، با جدّیت تمام در راه از بین بردن اموری که تهذیب نفس، اصلاحات اخلاقی و سیر و سلوک او را تهدید