فرهنگ اخلاق صفحه 431

1 - فرهنگ حاکم

منهای پیامبران الهی و جانشینان آن بزرگواران و صاحبان ادیان آسمانی و اولیای کرام - که با معیارها، بینش ها، معتقدات و برنامه های مشخصِ الهام گرفته از مکتب وحی و فراخواندن قشرهای مختلف مردم به آن، بدون رنگ پذیری از مکتب، فرد یا گروهی خاص، هدف خویش را پی گیری کرده و فرهنگ و تمدّن جدیدی تشکیل می داده اند - سایر طبقات مردم حتی صاحبان نفوس قوی و بنیان گذاران مکتب های اجتماعی که در شکل گیری شخصیت پیروان خود نقش زیادی دارند، از محیط و فرهنگ حاکم بر جامعه متأثر گشته، بسا در راه و روش خود نیز از آن رنگ می پذیرند.

«جاذبه های محیط و کشش های اجتماعی چندان نیرومند و تواناست که خواسته یا نخواسته بر عموم مردم تأثیر می گذارد.

اکثر مردم بدون توجّه و دور از اراده و اندیشه، با آداب و سنن اجتماعی هماهنگ شده، رنگ و بوی آن را به خود می گیرند. نمودِ این رنگ پذیری و تأثّر در کودکان و نوجوانان بیشتر است.».(1)

«محیط و اجتماع تا آن حدّ اثر سازنده یا مخرّب دارند که بسا افراد شایسته و دارای استعدادهای فوق العاده که در کانون خانواده هایی پاک پرورش یافته اند، با قدم گذاشتن در محیط فاسد، تمام