فرهنگ اخلاق صفحه 445

1- 661. کافی، ج 2، ص 206، ح 1

2- 662. مانند سوره بقره، آیه 10 که به وجود بیماری در دل منافقین تصریح نموده، و سوره احزاب، آیه 32 که طمع مندان بی عفّت را برخوردار از همین خصیصه معرفی کرده است.

3- 663. کافی، ج 2، ص 211، ح 28

هم آن بزرگوار می فرمایند:

«الذُّنُوبُ الدَّاءُ وَ الدَّوَاءُ الإِسْتِغْفارُ وَ الشِّفاءُ أَنْ لا تَعُودَ.».(1)

«گناهان درد، و استغفار داروی آن است، و شفا آن است که دیگر به سوی آن باز نگردی.».

ج) عوامل باز دارنده

1- ایمان

عمده ترین عاملی که انسان را در مبارزه با گناه و آلودگی یاری رسانده، او را از نزدیک شدن به معاصی باز می دارد، ایمان به خدا و توجّه به حضور دائمی و نظارت همیشگی او بر اعمال و گفتار انسان ها و اعتقاد قلبی به معاد و روز قیامت است.

امام صادق علیه السلام به اسحاق بن عمّار فرموده اند:

«خَفِ اللَّهَ کَأَنَّکَ تَرَاهُ وَ إِنْ کُنْتَ لا تَرَاهُ فَإِنَّهُ یَرَاکَ. فَإِنْ کُنْتَ تَرَی أَنَّهُ لا یَرَاکَ فَقَدْ کَفَرْتَ، وَ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّهُ یَرَاکَ ثُمَّ بَرَزْتَ لَهُ بِالْمَعْصِیَهِ فَقَدْ جَعَلْتَهُ مِنْ أَهْوَنِ النَّاظِرِینَ عَلَیْکَ.».(2)

«از خدا آن چنان بترس که گویا او را می نگری، و اگر وی را نمی بینی، او تو را می نگرد. (و بدان که) اگر چنین پنداری که او تو را نمی بیند کافر شده ای. و چنانچه می دانی تو را می نگرد با این حال در برابرش نافرمانی کنی، او را ضعیف ترین بینندگان فرض کرده ای!».

بیشتر گرفتاری ها و انحرافات و مفاسدی که دامن گیر انسان می شود، از ضعف ایمان و سستی ارکان اعتقادی و باورهای مذهبی سرچشمه می گیرد. هر اندازه

1- 664. غرر الحکم، ج 1، ص 79، ف 1، ح 1913

2- 665. کافی، ج 2، ص 55، باب خوف و رجاء، ح 2

مبانی اعتقادی و باورهای قلبی در میان مردم سست گردد، به همان نسبت ارزش های معنوی و کمالات انسانی از بین آنها رخت بر بسته، به گناه و معصیت آلوده می گردند. و سرانجام با فرو ریختن پایه های ایمانی که محکم ترین نیروی استقامت در برابر عصیان و غرایز لجام گسیخته و احساسات تند حیوانی است، ارکان سلامت، امنیّت و بهداشت روان فرد و جا