فرهنگ اخلاق صفحه 78

1- 79. اهل معنا نوشته اند: سالکی را در عالم برزخ دیدند که از شدّت غم و کثرت اندوه، بر زانوی خود می زد و ناله کنان می گفت: وای بر من و وای بر اعمال من! عمر خویش تباه ساختم و عملی برای خدا نیاوردم. در جوانی در اثر ملاقات با شخصی که اهل مکاشفه بود، به این کار راغب شدم. پس از سی سال ریاضت به خواسته خویش نائل گشته، ناگهان مرگم فرا رسید و اینک دستم خالی است؛ به من می گویند: پیش از سی سال گرفتار هوای نفس بودی، پس از آن نیز طالب کشف و کرامت! اینک بگو برای ما چه آورده ای؟!

2- 80. معراج السعاده، ص 465

2 - پیروی از آموزگاران حقیقی

«شخصیّت انسان به تناسب ارزش هدف و کرامت الگویی که در مقابل خویش قرار داده ارزش می یابد. هر قدر هدف او والاتر و ارزشمندتر، و الگو و سرمشقش ارجمندتر و گرامی تر باشد، مقام و منزلت او برتر و ارزش شخصیت وی بیشتر خواهد بود.».(1)

تربیت صحیح اخلاقی، رسیدن به کمال انسانی و اعتلای معنوی، مستلزم داشتن هدفی است درخور استعدادهای ذاتی و پاسخگوی نیازهای حقیقی انسان، و پیروی از الگویی شایسته که مظهر کامل انسانیّتِ انسان باشد.

فقدان هر یک از این دو عامل حیاتی (= هدف متعالی و الگوی شایسته)، دستیابی به فضائل انسانی و تربیت صحیح اخلاقی را با خطر جدّی مواجه، بلکه تحقّق آن را غیر ممکن ساخته، آدمی را در معرض هلاکت قطعی قرار خواهد داد.

امام صادق علیه السلام به بشیر دَهّان می فرمایند:

«لا خَیْرَ فِیمَنْ لا یَتَفَقَّهُ مِنْ أَصْحابِنا، یا بَشِیرُ ! إِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ إِذا لَمْ یَسْتَغْنِ بِفِقْهِهِ احْتاجَ إِلَیْهِمْ، فَإِذَا احْتَاجَ إِلَیْهِمْ أَدْخَلُوهُ فِی بَابِ ضَلالَتِهِمْ وَ هُوَ لا یَعْلَمُ».(2)

«هر یک از اصحاب ما که دین شناس نباشد خیری در او نیست. ای بشیر ! هر مردی از ایشان که از نظر فهم دین بی نیاز نباشد، به مخالفین نیاز پیدا می کند و چون به آنها نیازمند شد او را در گمراهی خویش وارد کنند