- سخن مترجم 1
- مؤلّف و ارزیابی کتاب 3
- تاریخ وفات مؤلّف: 4
- پیشگفتار مؤلّف 5
- گفتار پیامبر صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم در زمینههای: «حکمت، پند، زهد و امثال آن» 10
- سفارش آن حضرت صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم به أمیر مؤمنان علیه السّلام 10
- سفارشات کوتاه پیامبر به أمیر مؤمنان علیه السّلام 13
- سفارشات دیگر پیامبر به أمیر مؤمنان 16
- فرازی از سخنان حکیمانه پیامبر اسلام صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم 17
- سفارش رسول خدا صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم به معاذ بن جبل «1»- به هنگام اعزام او بن یمن- 25
- سخن دیگری از پیامبر اسلام صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم 27
- سخنان پیامبر صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم در باره: دانش، خرد، نادانی 28
- نصایح پیامبر صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم 29
- خطبه رسول خدا صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم در «حجّة الوداع»؛ آخرین سفر حجّ 30
- سخنان کوتاه پیامبر صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم 32
- سخنان امیر مؤمنان علی علیه السّلام 55
- سخنرانی آن حضرت علیه السّلام در اخلاص توحید 55
- نامه امیر مؤمنان به فرزندش امام حسن علیهما السّلام 61
- سفارش امیر مؤمنان به فرزندش امام حسین علیهما السّلام 76
- خطبه أمیر مؤمنان علیه السّلام معروف به «وسیله» 79
- آداب و سننی که أمیر مؤمنان علیه السّلام به یارانش آموخت 86
- فرمان أمیر مؤمنان علیه السّلام به مالک اشتر هنگامی که او را به ولایت مصر و شهرهای تابع آن گماشت 111
- خطبه مشهوری از آن حضرت علیه السّلام بنام «دیباج» 131
- از فرمایشات آن حضرت علیه السّلام- در حکمت، تشویق، تهدید، و نصیحت- 136
- پند و اندرز آن حضرت علیه السّلام و وصف تقصیرکاران 139
- تعریف آن حضرت علیه السّلام از پرهیزگاران 141
- خطبهای از آن حضرت علیه السّلام در بیان ایمان و کفر و ارکان و شعبههای آن دو 144
- از سخنان آن حضرت علیه السّلام به کمیل پسر زیاد نخعی «پس از مطالبی که بیان داشت» 148
- سفارشات کوتاه آن حضرت علیه السّلام به کمیل 150
- خلاصه نامه آن حضرت علیه السّلام به مردم مصر «پس از رهسپار شدن محمّد بن أبی بکر» 155
- سفارشات آن حضرت علیه السّلام به محمّد بن أبی بکر «به هنگام گماردن او به ولایت مصر» 155
- از سخنان آن حضرت علیه السّلام در باره: «زهد» و «نکوهش دنیا و سود آن» 159
- سخنرانی آن حضرت علیه السّلام پیرامون مساوات و برابری در تقسیم غنائم 162
- از سخنان آن حضرت علیه السّلام پیرامون مصرف مناسب و بجای مال 164
- تعریف و شرح آن حضرت علیه السّلام از دنیا برای پرهیزگاران 165
- گفتاری از آن حضرت علیه السّلام- در بیان: «ایمان» و «ارواح» و اختلاف آنها- 167
- سفارشات آن حضرت علیه السّلام به زیاد بن النّصر- بهنگام اعزام او به فرماندهی خطّ مقدّم جبهه صفّین- 169
- از سخنان آن حضرت علیه السّلام در شرح حال راویان حدیث 171
- خلاصهای از بیانات امیر مؤمنان علیه السّلام- در «ارکان اسلام»، «حقیقت توبه»، «استغفار»- 173
- سفارشات امیر مؤمنان- هنگام وفات- به امام حسن علیهما السّلام 174
- سخنی از آن حضرت علیه السّلام در باره فضیلت دانش 176
- سخنانی کوتاه از امیر مؤمنان علیه السّلام در زمینههای:- پند، حکمت، زهد، و امثال آن- 177
- [سخنان امام حسن علیه السلام] 201
- از فرمایشات حکیمانه امام حسن علیه السّلام 202
- پاسخ امام حسن علیه السّلام به سؤالاتی که از او شد 203
- گفتار آن حضرت در باره «استطاعت» 205
- یک اندرز 206
- سخنرانی آن حضرت علیه السّلام پس از صلح 207
- سخنان کوتاهی از امام حسن علیه السّلام در زمینههای: «پند، حکمت، زهد، و امثال آن» 208
- سخنان امام حسین علیه السّلام 212
- سخنان آن حضرت علیه السّلام در بیان «امر به معروف» و «نهی از منکر» 212
- یک نصیحت و اندرز 215
- نامه امام حسین علیه السّلام به مردم کوفه 216
- پاسخ امام حسین «1» علیه السّلام به سؤالات ارسالی پادشاه روم- به سوی او و یزید بن معاویه- 217
- اقسام جهاد 218
- یکتاپرستی 218
- سخنانی کوتاه از امام حسین علیه السّلام «در زمینههای: پند، حکمت، زهد، و امثال آن» 220
- گفتاری از سرور عابدان؛ امام علی بن حسین علیهما السّلام- در زمینههای: «پند، حکمت، اندرز و امثال آن 224
- پند، زهد، حکمت 227
- اشاره 230
- رسالهای معروف از امام سجّاد علیه السّلام بنام رساله حقوق 230
- [حقوق اعضاء] 231
- [حق خداوند] 231
- [حق نفس] 231
- حقوق کارها 233
- حقوق راهنمایان 234
- سپس حقوق زیردستان 235
- حقوق خویشاوندان 236
- از فرمایشات آن حضرت علیه السّلام در باره «زهد» 245
- نامه پندآمیز امام سجّاد علیه السّلام به محمّد بن مسلم زهری 248
- سخنانی کوتاه از امام سجّاد علیه السّلام در زمینههای:- پند، حکمت، زهد و امثال آن- 252
- سفارشات امام باقر علیه السّلام به جابر بن یزید جعفی 258
- سخنان امام باقر علیه السّلام 258
- گفتار دیگری از آن حضرت علیه السّلام به جابر 261
- از فرمایشات امام باقر علیه السّلام در احکام شمشیرها 262
- یک نصیحت و اندرز 265
- سخنانی کوتاه از امام باقر علیه السّلام در زمینههای:- پند، حکمت، زهد و امثال آن- 267
- سخنان امام صادق علیه السّلام 276
- سفارشات آن حضرت علیه السّلام به عبد اللَّه بن جندب «1» 276
- سفارشات امام صادق علیه السّلام به محمّد بن النّعمان أبو جعفر أحول «1» 284
- نامه امام صادق علیه السّلام به گروهی از شیعیان و یارانش 289
- از فرمایشات امام صادق علیه السّلام- که برخی از شیعیان آن را «نثر الدّرر» نامیدهاند- 292
- سخنان امام صادق علیه السّلام در تعریف محبّت و دلبستگی به اهل بیت و تعریف توحید، ایمان، اسلام، کفر و فسق 301
- اشاره 301
- صفت اسلام 304
- صفت ایمان 304
- شرح خارج شدن از ایمان 305
- [جواب امام علیه السلام در باب انواع امرار معاش و انواع مخارج و هزینهها] 306
- اشاره 306
- شرح انواع ولایت 307
- و أمّا شرح تجارات: 308
- و امّا شرح اجارهها: 309
- و امّا شرح و تفسیر صنایع: 310
- موارد مصرف و خرج دارائی و مال 311
- آنچه برای انسان خوردنش حلال و جایز است 312
- پوشاک حلال 313
- و آنچه از ماهیان صید دریا حلال گوشتند: 313
- و امّا گوشت حیواناتی که خوردنش حلال است: 313
- و امّا تخم پرندگانی که خوردنش جایز است: 313
- نوشابههائی که نوشیدنش جایز است: 313
- نامه آن حضرت علیه السّلام در مورد غنیمتها و وجوب خمس 314
- و امّا ازدواجهای حلال 314
- آنچه از مالکیّت و خدمت که جایز است 314
- احتجاج امام صادق علیه السّلام بر صوفیان هنگامی که بر وی وارد شدند و او را از طلب روزی بازداشتند 321
- گفتار آن حضرت علیه السّلام پیرامون آفرینش انسان و ترکیب وجودش 326
- و از فرمایشات حکیمانه آن حضرت علیه السّلام 329
- سخنانی کوتاه از امام صادق علیه السّلام در زمینههای: «پند، حکمت، زهد و امثال آن 330
- سفارشات امام کاظم علیه السّلام به هشام، و تعریف او از «عقل» 355
- سخنان امام کاظم علیه السّلام 355
- از سخنان حکیمانه آن حضرت علیه السّلام 373
- گفتگوی امام کاظم علیه السّلام با هارون الرّشید 374
- سخنانی کوتاه از امام کاظم علیه السّلام «در زمینههای: حکمت، پند، زهد و امثال آن» 378
- روایات طولانی نقل شده از امام بزرگوار أبو الحسن علی بن موسی الرّضا علیهما السّلام- در زمینههای: پند، زهد، حکمت، احکام و امثال آن- 384
- از سخنان آن حضرت علیه السّلام در زمینه توحید و یکتاپرستی 392
- از سخنان امام رضا علیه السّلام در شرح و بیان «اصطفاء» 393
- تعریف آن حضرت علیه السّلام از امامت، و امام، و قدر و منزلت او 404
- سخنانی کوتاه از امام رضا علیه السّلام در زمینههای: «پند، حکمت، زهد، و امثال آن» 409
- روایات طولانی نقل شده از امام ناصح هادی أبو جعفر محمّد بن علی علیه السّلام «در زمینه فقه و احکام» 415
- یک مسأله نادر و عجیب 419
- سخنانی کوتاه از امام جواد علیه السّلام «در زمینههای: حکمت، پند، زهد و امثال آن» 420
- مطالبی طولانی از امام صابر راشد أبو الحسن علی بن محمّد علیهم السّلام «که در زمینههای گوناگون نقل شده است» 422
- پاسخ امام دهم علیه السّلام به سؤالات یحیی بن أکثم 442
- سخنان کوتاه نقل شده از حضرت هادی علیه السّلام «در زمینههای زهد، حکمت، پند و امثال آن» 447
- سخنانی مبسوط از امام خالص و راهنما أبو محمّد حسن بن علی علیه السّلام «در زمینههای حکمت، زهد، پند و امثال آن» 450
- سخنان کوتاه امام حسن عسکری علیه السّلام «در زمینههای حکمت، زهد، اندرز و امثال آن» 453
- فرمایشات رازگونه خداوند عزیز و جلیل- با موسی بن عمران علیه السّلام- 457
- گفتگوی خداوند- که ثنایش باشکوه باد- با عیسی بن مریم علیهما السّلام 463
- اندرزهای حضرت مسیح علیه السّلام در انجیل و غیر آن 468
- وصیّت و سفارشات مفضّل بن عمر به شیعیان 482
- فهرست اعلام 486
سخن مترجم
کتابی که در اختیار خواننده محترم قرار دارد ترجمه ساده و روانی از کتاب نفیس و پرارزش «تحف العقول عن آل الرّسول علیهم السّلام» تألیف عالم ربّانی و محدّث عالی مقام جهان تشیّع «أبو محمّد حسن بن علی بن شعبه حرّانی» أعلی اللّه مقامه الشّریف است.
این مرد بزرگ از مفاخر علمای امامیّه و بسیار بزرگوار و جلیل بوده و شخصیّت او از کتاب ذیقیمتش آشکار و هویدا است، کتابی که با حجم اندک حاوی مطالبی بسیار سودمند از آداب، سنن، پند، حکمت، و نصایح و امثال آن از رسولخدا و ائمّه معصومین صلوات اللّه علیهم، و حضرات موسی، عیسی و لقمان علیهم السّلام میباشد.
شیوه مؤلّف در کتاب اینگونه است که ذیل عنوان هریک از ائمّه معصومین علیهم السّلام ابتدا خطبه یا کلامی از آن امام پیرامون توحید و یکتاپرستی آغاز کرده سپس به مواعظ یا نامه، و در آخر به کلمات قصار آن حضرت میپردازد.
این کتاب از زمان نگارش تا امروز پیوسته مورد وثوق علما و فقیهان شیعه و محدّثین بوده، و وجود آن در هر کتابخانه موجب روشنائی و هدایت است.
ترجمه این کتاب ابتدا همراه با متن معرب به زیور طبع آراسته شد، و پس از آن تصمیم به ویرایش و تصحیح مجدّد آن نمودم، تا متن کتاب بصورت ترجمه یکدست طبع شود.
و نیز در عین اینکه سعی شده در ترجمه متن، قداست کلام معصوم علیه السّلام حفظ گردد، کاملا رعایت بازگرداندن مفاهیم جملههای عربی به پارسی بشود و همان مفهومی که جمله عربی دارد عینا جمله پارسی داشته باشد. و در عین حال سادگی و عدم تکلّف در ألفاظ رعایت شد تا فهم و درک آن همگانیتر باشد.
برای عدم یکنواختی و سود افزونتر، در برخی از نقاط کتاب شرح حال مختصری از شخصیّتهائی که نامشان در متن آمده در پاورقی ذکر شد تا خواننده را فراغی حاصل