- مقدّمه حضرت آیةاللّه العظمی مکارم شیرازی (مدّ ظلّه العالی) 1
- پیشگفتار 3
- قانون عمومی مرگ 5
- دگرگونیهای دنیا 9
- شش برنامه سعادتبخش 12
- 1. دستور توبه: 12
- اشاره 12
- 2. پرداختن به کارهای نیک: 14
- 4. صدقه دادن فراوان: 15
- 5 و 6. امر به معروف و نهی از منکر: 15
- ترس از گذشته و آینده 20
- قرآن چراغ شبهای ظلمانی 22
- مراتب کمال ایمان 27
- اشاره 27
- تفاوت بین توکّل و تفویض: 28
- حقیقت توکّل و فلسفه آن 28
- فلسفه توکّل 29
- علامت مسلم، مؤمن و متّقی 32
- اشاره 32
- الف) اثر آن در روح انسان: 35
- عواقب و آثار گناه 35
- ب) اثر گناه در زندگی: 36
- ج) اثر اخروی گناه: 36
- توحید افعالی و آثار اعتقاد به آن 37
- قدرت زبان 44
- استفاده از لحظههای دنیا 49
- تربیت نفس 52
- جایگاه انسان در دنیا و آخرت 57
- پنج صفت نیک 61
- پنج درس زندگی و ترک شبهات 66
- بهترین بندگان خدا 72
- راه رهایی از شبهات و شهوات 75
- فرار از مرگ 78
- عفو و گذشت 83
- صفات اولیای الهی 87
- عبرت از سرنوشت گذشتگان 92
- سفر آخرت و یاد مرگ 95
- هشدار و آمادگی 98
- پیوند دین و دنیا 102
- پرخوری و چشمچرانی 105
- اشاره 105
- 1. بُعد مادّی: 106
- 2. بُعد معنوی: 107
- چشمچرانی 107
- تضاد عمل و عقیده 110
- اشاره 110
- 1. ضعف ایمان: 113
- 2. قدرت شهوات: 114
- 3. غفلت: 114
- اشاره 115
- چهار دستور اسلامی 115
- بیان حضرت درباره کوتاهی عمر دنیا 116
- دنیا معدن جواهر 125
- امّت پیامبر بر سه دستهاند 132
- مراتب یقین 136
- کسب روزی 142
- راه مستقیم هدایت 147
- بیداری و آمادگی 150
- راه جلب محبّت خدا و مردم 156
- دنیا و آخرت از دو منظر 161
- تقوا 164
- سفارشهای پیامبر اکرم به ابوذر 172
- اشاره 180
- آثار روانی دنیاپرستی 180
- 2. فقر دائم: 181
- 1. اشتغال فکری همیشگی: 181
- 3. آرزوهای طولانی بیپایان: 181
- دنیا و وظیفه ما در آن 185
- یاد مرگ 191
- اشاره 195
- بخش دوم 195
- اشاره 196
- فروبردن خشم 196
- خشم در روایات اسلامی 199
- بدترین مردمان 202
- اشاره 202
- زبان در روایات اسلامی 204
- بداخلاقی 207
- آثار سوءِخُلق 207
- اشاره 207
- 2. کبر و غرور: 208
- 1. توقّع بیجا: 208
- عوامل و سرچشمههای بداخلاقی 208
- 4. کمظرفیّتی: 209
- عوامل اجتماعی و جسمانی 209
- 3. عدم گذشت: 209
- نمونهای از حسن خلق پیامبر صلی الله علیه و آله 210
- اهمّیّت حُسن خلق در روایات اسلامی 212
- بدخویی نقطه مقابل خوشخویی، در روایات اسلامی 213
- عذرخواهی و قبول عذر 215
- اشاره 215
- قرآن و مسأله شفاعت 218
- مفهوم واقعی شفاعت 219
- اشاره 219
- 1. شفاعت در عرف: 219
- 2. شفاعت در شرع: 220
- مدارک شفاعت 220
- شفاعت در عالم تکوین 220
- شرایط گوناگون شفاعت 222
- احادیث اسلامی و شفاعت 224
- اشاره 226
- فلسفه شفاعت 226
- الف) مبارزه با روح یأس و ناامیدی: 226
- ب) ناراحتی وجدان: 227
- حیات و مرگ دلها 228
- اشاره 228
- حیات و مرگ دلها 229
- اموری که امّت طاقت آن را ندارند 235
- اشاره 235
- مواسات در روایات اسلامی 236
- میهمانی ایثارگرانه 236
- ذکر خدا چیست و چگونه است؟ 238
- حضرت موسی همیشه به یاد خدا بود 239
- یاد خدا در همه حال 240
- مراحل ذکر پروردگار 242
- انواع ذکر 243
- 2. ذکر «یا فتّاح» 244
- بهترین اذکار 244
- 1. اذکاری در صبح و شام 244
- 3. ذکر «یونسیّه» 245
- 5. «ذکر» در کلام امام صادق علیه السلام 246
- 4. ذکر «لا حَولَ وَلا قُوَّةَ الّا بِاللّه» 246
- حقیقت ذکر 248
- برترین مردمان 250
- اشاره 250
- داستان برصیصای عابد 254
- قناعت در روایات اسلامی 257
- اشاره 259
- برترین اعمال 259
- ایثار چیست؟ 263
- نمونه والای ایثار در خاندان پیامبر 263
- عوامل نگرانی و پریشانی 267
- الف) رابطه انسان و خدا 270
- اشاره 270
- سه صفت مهم 270
- نمونهای از اخلاق پیامبر صلی الله علیه و آله 272
- ب) رابطه انسان و دوستان 272
- اشاره 272
- ج) رابطه انسان با دشمنان 275
- حلیم کیست؟ 275
- حلم و حلیم در کلام امام صادق علیه السلام 276
- بردباری در روایات اسلامی 276
- اشاره 278
- صفات مذموم (حسد، حرص، کبر) 278
- آثار تکبّر 279
- تکبّر در روایات اهلبیت علیهم السلام 280
- الف) عدم معرفت به خدا و بندگان او و خویشتن. 282
- اشاره 282
- ریشههای تکبّر و راه درمان آنها 282
- ب) عقده حقارت یکی از عوامل تکبّراست. 283
- حرص و آز 285
- راه درمان 285
- حرص در روایات اسلامی 286
- حسد 288
- حسد در روایات اسلامی 288
- آثار سوء حسد در اجتماع 289
- سرمایه دینی مردم آخرالزمان 293
- حقایق ایمان 297
- اشاره 297
- 1. انفاق مال 298
- 2. انفاق حقوق 299
- 3. انفاق علم 300
- جایگاه دانشمندان 302
- مقام علما 302
- ارزش و مقام و وظیفه دانشمندان در روایات اسلامی 304
- وظیفه دانشمندان 304
- اشاره 306
- قساوت قلب 306
- قساوت چیست؟ 310
- ج) آثار زیانبار بر اعصاب: 313
- الف) کشاندن به فساد اخلاق: 313
- ب) غافل شدن از یاد خدا: 313
- د) غنا یکی از ابزار کار استعمار: 313
- اتیان باب السلطان 314
- بیماری وسواس 316
- اشاره 316
- خصوصیّات بارز شخصیّتی وسواسی 318
- چگونگی شروع بیماری وسواس 319
- عواملی که موجب انصراف از وسواس میشود 322
- مهمترین شاخه وسواس 322
- 1. توکّل به خداوند: 323
- درمان وسواس با آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام 323
- 4. نماز: 324
- 2. ذکر: 324
- 3. قرائت سورهها یا آیات ویژهای از قرآن: 324
- 5. روزه گرفتن: 325
- 6. استعاذه: 325
- 7. تسبیحات حضرت زهرا علیها السلام: 326
- 9. یاد و ذکر اهلبیت علیهم السلام: 326
- 8. دوست داشتن اهلبیت علیهم السلام: 326
- 11. بازشناسی سیره اهلبیت علیهم السلام 327
- 13. یاد مرگ: 327
- 12. تلقین: 327
- 10. توسّل 327
- 14. آگاهی از دستورهای فقهی و بهکار بستن آنها در زندگی 328
- احترام به پدر و مادر 329
- اذان شعار بزرگ اسلام 337
- عُجب و خودپسندی 339
- سوگند یاد کردن 341
- دروغگویی 344
- اشاره 348
- رزق و روزی 348
- 1. معیار گستردگی و تنگی روزی. 348
- 3. روزی تنها به مواهب مادّی نیست. 349
- 2. تقدیر روزی تضادّی با تلاشها ندارد. 349
- یقین و مراحل آن 351
- اشاره 351
- 2. عینالیقین 352
- 3. حقّالیقین 352
- 1. علمالیقین 352
- اشاره 353
- برخی فضائل امام علی علیه السلام 353
- تهدید برادرش عقیل 354
- توبیخ فرزند 354
- توبیخ ابن عبّاس 355
- یتیمنوازی 358
- سفارش حضرت ولیّعصر (عج) نسبت به پدر: 361
- اشاره 361
- عاقّ والدین 361
- حقّ پدر بر فرزند 363
- صله رحم 365
- اشاره 367
- ترک نماز 367
- تأثیر نماز در تربیت فرد و جامعه 367
- اشاره 372
- ترک حج 372
- 1. بُعد اخلاقی حج: 373
- 2. بُعد سیاسی حج: 374
- 3. بُعد فرهنگی حج: 375
- 4. بُعد اقتصادی حج: 376
- فریضه زکات 378
- اشاره 380
- رباخواری 380
- الف) منطق رباخواران: 380
- ب) زیانهای رباخواری: 381
- آثار نکبتبار زنا 384
- اشاره 384
- فلسفه تحریم زنا 384
- خداترسی 386
- اشاره 386
- ترس از خدا 386
- خداترسی تا چه اندازه؟ 387
- اشاره 388
- تکالیفی که از زنان برداشته شده 388
- ارزش معنوی مرد و زن 389
- پاسخ به یک اتّهام 390
- مزاح، تنبلی و سستی 391
- آثار غیبت و سخنچینی 393
- اشاره 393
- غیبت از بزرگترین گناهان 393
- وصیّت 396
- دوست و همنشین 397
- صدقه پنهانی برای خدا 399
- صدقه 399
- اشاره 399
- صدقه برای درگذشتگان 400
- صدقات جاریه (فرزند صالح) 401
- اشاره 403
- بخش سوم 403
- اشاره 404
- برداشت واقعی از دعا 404
- سلاحی به نام دعا 407
- فلسفه دعا و نیایش 408
- مفهوم واقعی دعا 410
- اهمّیّت دعا و شرایط استجابت 412
- مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم 412
- آنان که دعایشان مستجاب نمیشود 415
- دعا در کلام معصومین علیهم السلام 416
- اشاره 418
- نظم در زندگی 418
- تفکّر در روایات اسلامی 421
- اشاره 425
- برنامهای برای دنیا و آخرت 425
- عوامل تسویف 426
- اشاره 429
- عواقب سخن بدون علم 429
- عواقب دنیوی 430
- عواقب اخروی 431
- سخنگفتن در کلام حضرت علی علیه السلام 432
- درسی مهم برای برقراری نظم اجتماعی 433
- ضایعات پیروی از حدس و گمان 436
- راه مبارزه با پندارگرایی 436
- عالم بیعمل 438
- اشاره 438
- علمای هویپرست مسیحی یا بانیان جنگهای صلیبی 442
- اساس حکومت بنیامیّه بر دوش عالمان هویپرست 442
- عالمان هویپرست قرن بیستم 443
- از شنیدن خبر گناه دق کرد 444
- عالم بیعمل در روایات اسلامی 446
- اشاره 447
- نشانههای علم حقیقی و عالم حقیقی 447
- گریه از ترس خداوند در روایات اسلامی 452
- تعدیل آرزوها 455
- اشاره 455
- آرزوهای نابهجا و کلام امیرالمؤمنین علی علیه السلام 456
- راه مبارزه با طول أمل (آرزو) چیست؟ 457
- سبب زوال دولت برامکه 458
- اشاره 463
- سه دستور سرنوشت ساز 463
- دقّت و سختگیری در حسابرسی قیامت 465
- حساب روز قیامت در کلام امام صادق علیه السلام 465
- آنان که بیحساب به بهشت میروند 468
- ترازوی سنجش اعمال در قیامت 472
- اسباب سنگینی میزان اعمال در روایات 474
- مسأله عرض اعمال 476
- اشاره 479
- تأثیر متقابل آگاهی و تقوا 479
- آیین دوستی 486
- آداب دوستی 486
- آزمایش دوستان 487
- دوست یا نشان فضیلت و رذیلت 487
- تأثیر خلق و خوی دوست 487
- دوستی و دشمنی در مرز مصلحت 488
- داستان قنبر غلام علی علیه السلام 489
- نشانههای دوست 490
- دوستی در سخنان امام علی علیه السلام 491
- عیبهای پرحرفی، در سخنان امام علی علیه السلام 494
- رمز پیروزی در کارها 496
- اشاره 496
- تأثیر نماز در تربیت فرد و جامعه 498
- کیفر تارکان نماز 503
- ترک نماز دین را خراب میکند 504
- بینماز بدتر است یا یهودی؟ 504
- مسلمان و کافر به نماز شناخته میشود 504
- کیفر بینماز در عالم برزخ 505
- کیفر بینماز در روز رستاخیز 505
- پانزده کیفر برای کوچک شمردن نماز 506
- بینماز در ویل جای دارد 506
- عذاب بینماز در دوزخ 508
- بینماز را اینگونه به دوزخ میکشند 508
- کیفر معاشرت با بینماز 509
- کیفر همخوراک شدن با بینماز 509
- دوگانگی شخصیّت 511
- اشاره 511
- 1. کمبود شخصیّت 512
- 2. عدم قناعت 512
- 5. ضعف و ناتوانی 513
- 3. تحمیل از سوی اجتماع 513
- 4. سودجویی 513
- 1. دورویی نزد مردم 514
- 6. نداشتن یک خط و فکر و مکتب 514
- 2. دورویی نزد خدا 514
- انواع دورویی: 514
- 3. دورویی نزد خودشان 515
- خطر منافقان 516
- نشانههای منافقان در روایات 517
- محاسبه نفس در کلام امام علی علیه السلام 523
- غیبت از بزرگترین گناهان است 525
- غیبت در روایات اسلامی 526
- عمل منافی عفّت 529
- برتریجویی 531
- اشاره 531
- خودستایی 533
- برتریجویی و حبّ جاه در روایات 536
- شاخههای تکبّر 537
- آثار تکبّر 537
- تکبّر در روایات اهلبیت علیهم السلام 538
- درباره مركز 545
- انشعابات زیاد و انحطاط تصوّف 546
- چگونه آب و رنگ اسلامی به تصوّف داده شد 546
- ورود تصوّف به اسلام 547
- خطرهای تصوّف 548
- خطر تصوّف 548
- اشاره 548
- حقیقت کفران نعمت 549
- اشرار امّت 551
- اشاره 551
- عوامل غرورشکن 552
- اشاره 553
- انواع تکبّر 553
- فلسفه تحریم زنا 554
- زنا و پیامدهای آن در روایات معصومین علیهم السلام 554
- علاج غیبت و توبه از آن 555
- موارد استثنا 555
- اشاره 556
- مقایسه غیبت و زنا 556
- مفهوم غیبت 556
- معیار ظاهر و باطن 557
- محاسبه و مراقبه نفس 559
- اشاره 559
- سرچشمه نفاق و نشانههای منافقان 560
- نشانههای منافق 560
- از آبروی بینماز این فسادها پیش میآید 561
- به بینماز نباید کمک کرد 561
- جسد بینماز خوار است 561
- از استخوان بینماز شهری در عذابند 561
- اهل دریا از دندان بینماز معذّب شدند 561
- به بینماز آب و نان نباید داد 561
- فلسفه نماز 563
- اهمّیّت نماز 563
- اشاره 564
- پرحرفی 564
- دوست و آیین دوستی 565
- اشاره 565
- رابطه ایمان و تقوا با روشنبینی 566
مقدّمه حضرت آیةاللّه العظمی مکارم شیرازی (مدّ ظلّه العالی)
عالم بیعمل به همان اندازه خطرناک است که عامل بیعلم، زیرا از نظر اسلام «علم» و «عمل»، همچنین «عقیده» و «اخلاق»، بهمنزله دو بال نیرومند برای پرواز انسان بهسوی جوار قرب الهی و وصول دیدار آن محبوب بیبدیل است.
هیچیک از این دو بهتنهایی نمیتواند انسان را به کمالات برساند. علم بدون عمل مانند عمل کردن بدون آگاهی، مایه انواع انحرافات و به گفته امام صادق علیه السلام در حدیث معروف که در اصول کافی آمده: «لا تَزیدُهُ سُرعَةُ السِّیرِ إلّابُعداً» است. به همین دلیل همیشه علمای بزرگوار ما کوشیدهاند دروس علمی را با نصایح اخلاقی و نکات دقیق و جالب از آیات و روایات اسلامی بیامیزند تا قلبهای دانشطلبان همچون افکارشان روشن و نورانی شود.
این حقیر به حکم احساس وظیفه، سالهاست که سعی میکنم روزهای چهارشنبه که روز آخر درسی هفته است، یکی از روایات ناب معصومین علیهم السلام را در زمینه تهذیب نفس و پرورش اخلاق، از منابع معتبر برای طلّاب عزیز درس خارج مطرح کرده و به ذکر دقایق و نکات و محتوای آن بپردازم، تا هم گوینده از آن پند گیرد و هم شنونده راه و رسم اخلاق را بیاموزد.
این روایات گاه مجموعههایی از احادیث را که در بحارالانوار یا روضه کافی یا نهجالبلاغه یا تحفالعقول که دارای یک تسلسل جالب منطقی است شامل