فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام حرف (آ) صفحه 108

ص:110

و اذیت جسمی مشخص است، ولی آزار روحی می تواند به صورت تحقیر، اهانت به شخصیت افراد، لکه دار کردن حیثیت و آبروی فرد و... باشد. از طرف دیگر، این آزار روحی می تواند به وسیله زبان یا انجام یک عمل صورت گیرد. توجه به این نکته جالب است که در بسیاری از موارد، آزارهای روحی سخت تر از آزارهای جسمی است.

می بینیم که در صدر اسلام، قریشیان در مکه، با روش های گوناگون به اذیت و آزار پیامبر و مسلمانان می پرداختند، از تهمت و افترا زدن به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گرفته که گاهی او را کاهن و مجنون می خواندند، تا خاکروبه ریختن بر سر مبارک ایشان و خار و خاشاک بر سر راه وی نهادن. سرانجام کار به جایی رسید که خدا، خود، به دفاع از پیامبر صلی الله علیه و آله برخاست که نمونه اش، نزول سوره «تبت» یا «مسد» است.

در روایتی آمده است: «هر زمان گروهی از اعراب خارج مکه وارد آن شهر می شدند، به سراغ ابولهب می رفتند و به دلیل خویشاوندی وی با پیامبر صلی الله علیه و آله و کهن سالی اش از او درباره رسول اللّه تحقیق می کردند. او می گفت: محمد مرد ساحری است. آنان نیز بی آن که به دیدار پیغمبر بروند و از نزدیک با او گفت و گو کنند، بازمی گشتند. در این هنگام گروهی آمدند و گفتند: ما از مکه بازنمی گردیم تا او را ببینیم. ابولهب گفت: ماپیوسته مشغول مداوای جنون او هستیم...» . (1)

قرآن کریم در مورد همسر ابولهب که نامش ام جمیل بوده است، تعبیرهای خاصی دارد: