فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام حرف (آ) صفحه 129

ص:131

2. اتمام حجت کردن

یک آزمایشگر ممکن است خود به نتیجه امتحان آگاه باشد، ولی برای آگاهی دیگران، فهماندن مطلب و اتمام حجت کردن، دست به آزمایش بزند تا بهانه و جای سخنی برای طرف مقابل باقی نماند. به نظر می رسد امتحان به این معنا می تواند در مورد حضرت حق معنا داشته باشد؛ یعنی می توان فرض کرد که خداوند، در مواردی برای اتمام حجّت با بندگان خویش، آنان را در بوته آزمایش قرار می دهد.

برای نمونه، می توان گفت فلسفه بعثت پیامبران و رسولان الهی چنین است؛ یعنی خداوند تبارک و تعالی با فرستادن انسان های برگزیده به نام پیامبران، انسان ها را مورد آزمایش قرار می دهد تا مشخص شود چه کسی پیرو حق می شود و چه کسی در صف مخالفان حق قرار می گیرد. خداوند پیامبران الهی را می فرستد تا اتمام حجت کند. (1)

3. شکوفایی و تکامل

هدف دیگر از امتحان که مهم تر و دقیق تر از دو مورد پیشین به نظر می رسد، شکوفایی و تکامل آزمایش شونده است. همانند آن مربی شنا که در ابتدا زمینه ها را فراهم می کند، ولی در یک فرصت مناسب، انسان را درون آب می اندازد تا او را به تلاش وادارد و تنها در این صورت است که او موفق می شود شنا را یاد بگیرد.

این نوع آزمون، عملی است که در مسیر تکامل و رشد آدمی قرار می گیرد. حضرت حق تبارک و تعالی که بر همه امور آگاه است، انسان را در این دنیای خاکی در بوته آزمایش های گوناگون قرار می دهد تا در این راستا، استعدادهای