فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام حرف (آ) صفحه 151

ص:153

آزمندی

اشاره

حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در پاسخ به این پرسش که: «کدام خواری بدتر است؟» فرمود: «آزمندی به دنیا». (1)

توجه به روان شناسی انسان از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ زیرا می تواند در شناختن حقیقت و خواسته های آدمی، راهنمای خوبی باشد. در این راستا، وقتی به قرآن مجید و سنت معصومین علیهم السلام می نگریم، متوجه می شویم که این توجه و عنایت صورت گرفته است؛ یعنی کاملاً روحیه و روان شناسی انسان مورد توجه قرار گرفته و بر اساس واقعیت و حقیقت روح و روان آدمی ارایه شده است. این موضوع برای مکتبی که داعیه همگانی و فراگیر بودن را دارد و درصدد است که راه هدایت صحیح را به جامعه بشریت نشان دهد، مسأله اساسی است؛ زیرا در درجه اول باید انسان و روحیه او را شناخت. سپس برای هدایت او برنامه ریزی کرد.

یکی از ویژگی های روانی انسان، علاقه او به زیاده طلبی و حرکت به سوی ترقی بیش تر است. او در جایی آرام نمی گیرد و همین که به نقطه ای رسید، دوباره حرکت می کند و به چیزی قانع نمی شود. به تعبیر دیگر، می توان گفت انسان در زندگی حرص می ورزد، گویی انسان، حریص آفریده شده است. به راستی، حرص که در فارسی آن را «آز» می نامند، چیست؟ حرص و «آز»، صفتی پسندیده است یا صفتی نکوهیده؟ آیا هر انسان آزمند باید مورد سرزنش