فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام حرف (آ) صفحه 175

ص:177

که باید به آن توجه کرد، این است که خاستگاه و جایگاه آسایش حقیقی در دنیا نیست، بلکه آسایش واقعی در کنار دیدار حضرت حق و در بهشت برین تحقق می یابد.

2. عامه مردم ممکن است آسایش را در توانگری و دارایی بجویند، ولی باید دانست هر چند دارایی می تواند از زمینه های آسایش نسبی دنیا باشد، این نسبی در امور دیگری نیز هست و آسایش دنیا را در موارد زیر می توان جست:

الف _ ایمان به خدا و رسیدن به مقام «رضا» و خشنودی؛

ب _ زهد و دل نبستن به امور دنیایی؛

ج _ تکیه نکردن به مردم؛

د _ ازدواج و همسر خوب و موافق؛

ه _ اخلاق پسندیده، مانند: متانت، اهل عقل و منطق بودن، تواضع و کار و کوشش.

بنابراین، حضرت علی علیه السلام می فرماید:

هر که بتواند خود را از چهار چیز نگه دارد، شایسته آن است که هرگز ناراحتی نبیند: شتاب زدگی، لجاجت، خودپسندی و سستی. (1)

3. یکی از امور مؤثر که در آسایش نسبی انسان، داشتن برنامه اقتصادی مناسب است که در روایات از آن به «کفاف» تعبیر شده است. اهل لغت «کفاف» را چنین معنا کرده اند: «الْکَفافُ ما یَکُفُّ عَنِ الْمَسْأَلَهِ وَ یَسْتَغْنی بِهِ». (2) کفاف، آن حالت و اندازه ای از امور اقتصادی است که انسان را از درخواست کمک مالی باز می دارد و انسان به وسیله آن، حالت بی نیازی دارد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید: