فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام حرف (آ) صفحه 183

ص:185

است، ولی در مقایسه با دسته اول، خطر کم تری دارد.

3. چیزی که مورد هجوم آفت قرار می گیرد

شناخت چیزی که ممکن است آفت بدان حمله کند، از آن جهت اهمیت دارد که مقدمه آفت شناسی است؛ یعنی اگر آدمی بتواند حالت عادی و سلامتی یک چیز را درست بشناسد، نقطه ضعف و قوت آن را کاملاً مشخص کند و همین امر سبب می شود که تا اندازه زیادی در آفت شناسی موفق باشد. به عنوان نمونه، اگر موضوع مورد نظر ما یک نهاد اجتماعی یا یک صنف از صنف های اجتماعی باشد، آفت ها نیز متفاوت خواهد بود.

گلبانگ حدیث

آفت شناسی می تواند در علوم مختلف مطرح شود، ولی مسأله مورد نظر ما، توجه به آفت ها در جنبه فردی و اجتماعی انسان است. باید بدانیم قرآن کریم و ائمه معصومین علیهم السلام به عنوان مربیان واقعی انسان، به چه آفت هایی توجه کرده و به درباره چه آفت هایی به انسان هایی هشدار داده اند. شناخت این نوع آفت ها در سالم سازی زندگی فردی و اجتماعی انسان موثر خواهد بود؛ زیرا نخستین گام در راه سالم سازی زندگی انسانی است. همه احادیثی که آورده می شود از مولای متقیان، امیرمومنان علی علیه السلام است.

لِکُلِّ شَیْ ءٍ آفَهٌ، وَ آفَهُ الْعِلْمِ النِّسْیانُ، وَ آفَهُ الْعِبادَهِ الرِّیاءُ وَ آفَهُ اللُّبِّ العُجبُ، وَ آفَهُ النَّجابَهِ الْکِبْرُ، وَ آفَهُ الظَّرفِ الصَّلَفُ، وَ آفهُ الجُودِ السَّرَفُ وَ آفهُ الْحَیاءِ الضَعْفُ وَ آفَهُ الْحِلْمِ الذُّلُّ وَ آفهُ الجَلَدِ الفُحْشُ. (1)

هر چیزی آفتی دارد، آفت علم، فراموشی است. آفت عبادت ریا؛ آفت خرد، خودپسندی؛ آفت نجیب زادگی، تکبر؛ آفت زیرکی، خودستایی؛ آفت