فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام حرف (آ) صفحه 37

ص:39

1. رابطه دنیا و آخرت

اعتقاد به آخرت در صورتی در کردار آدمی تأثیر می گذارد که میان زندگی دنیا و زندگی آخرت، رابطه ای وجود داشته باشد. در غیر این صورت، تأثیری بر کردار او در زندگی دنیا نخواهد داشت. از دیدگاه قرآن، دنیا و آخرت از یک دیگر جدا نیستند، بلکه پیوستگی و رابطه تنگاتنگی میان آن ها برقرار است. این رابطه میان اعمال اختیاری آدمیان در دنیا و سعادت یا شقاوت آخرت است.

این رابطه از نوع رابطه های قراردادی نیست، بلکه رابطه ای تکوینی میان عمل و نتیجه آن در آخرت وجود دارد. برخی این رابطه را فراتر از رابطه علّی و معلولی دانسته و از آن به رابطه عینیت و اتحاد یاد کرده اند.

از روایات فراوانی به دست می آید که اعمال دنیایی ما دارای صورت هایی آخرتی است که در آخرت به صورت نعمت یا عذاب ظاهر می شود. بنابراین، میان دنیا و آخرت ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. دنیا رَحِم آخرت و محل تربیت انسان ها و پرورش استعداد آن ها است.

عقاید، اخلاق و اعمال ما در دنیا، تعیین کننده سرنوشتمان در آخرت و چهره آن جهانی ما همان صورتی است که در دنیا برای خویش ساخته ایم؛ زیرا به طور کلی، آخرت چیزی جز باطن دنیا نیست:

یَعْلَمُونَ ظاهِرًا مِنَ الْحَیوهِ الدُّنْیا وَ هُمْ عَنِ اْلآخِرَهِ هُمْ غفِلُونَ (روم: 7)

از این که در آیه پیشین، آخرت در مقابل ظاهر زندگی دنیا قرار گرفته است، روشن می شود که آخرت باطن زندگی دنیا است... . (1)

2. منافات نداشتن نعمت های دنیا با آخرت