- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اشاره 7
- بخش اول: محیط زیست طبیعی 7
- اشاره 8
- فصل اول: تقدس طبیعت و محیط زیست 8
- 1. تعریف محیط زیست 8
- 2. جهان بینی و محیط زیست؛ مقدس بودن یا نبودن طبیعت 9
- 3. طبیعت در آموزه های اسلامی 12
- اشاره 12
- الف) طبیعت، آیت الهی 13
- ب) طبیعت، آفریده و پرورده خداوند 15
- 4. اسلام و شیوه تصرف در طبیعت 16
- ج) طبیعت، نعمت خداوند 16
- فصل دوم: تخریب طبیعت و بحران های زیست محیطی 18
- اشاره 18
- 1. چشم انداز بحران های زیست محیطی 18
- 2. مفهوم شناسی بحران زیست محیطی 19
- 3. ارزیابی بحران های زیست محیطی 23
- 4. آمارهای هشداردهنده زیست محیطی 25
- 5. زمینه های تخریب محیط زیست در ایران 33
- 1. اصول مکتب زیست محیطی اسلام 36
- فصل سوم: اسلام و مبانی حفاظت از طبیعت و محیط زیست1 36
- اشاره 36
- 2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست 42
- الف) دلیل عقلی 42
- اشاره 42
- ب) قرآن کریم 43
- ج) سنت 47
- اشاره 48
- 3. قواعد فقهی حفظ محیط زیست 48
- الف) قاعده لاضرر 49
- ب) قاعده اتلاف 51
- ج) قاعده تسبیب 52
- د) قاعده ضمان ید 53
- اشاره 54
- بخش دوم: اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 54
- فصل اول: آب 55
- اشاره 55
- اشاره 56
- 1. آب در آموزه های قرآنی 56
- الف) آب، منشأ حیات 56
- ب) آب (باران)، وسیله بیداری فطرت 57
- ج) باران، رحمت الهی 58
- د) نقش گناهان در کمبود باران 58
- ه) جدایی آب های شور و شیرین، نشان قدرت و حکمت الهی 59
- و) آب، پاک و پاک کننده 60
- 2. پیش گیری از آلودگی و رعایت پاکیزگی در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 61
- ب) آب، سرور نوشابه ها 64
- اشاره 64
- الف) طعم آب، طعم زندگی 64
- ج) آلوده کردن آب های شیرین ممنوع! 64
- 3. ارجمندی آب و پاکیزگی آن در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 64
- ه) آب، ثروت عمومی 65
- د) آب جوشیده، سودمندترین نوشابه 65
- و) برترین صدقه 66
- ی) باران و برف، سرچشمه آب های زمینی 67
- 4. پیش گیری از آلودگی آب در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 68
- 5. اسراف و تبذیر در مصرف آب 70
- اشاره 73
- فصل دوم: خاک (زمین) 73
- 1. خاک، منبع اساسی حیات 74
- 2. اهمیت خاک 75
- 4. زمین در آموزه های قرآنی 76
- 3. خاک، محیط زیستی زنده 76
- 5. نمایی از فاجعه تخریب خاک در ایران 81
- اشاره 81
- نمونه اول 82
- نمونه دوم 82
- نمونه سوم 83
- فصل سوم: کشاورزی 86
- اشاره 86
- 1. تعریف و اهمیت کشاورزی 86
- اشاره 87
- 2. فضیلت کشاورزی در اسلام 87
- الف) ارتباط شگفت آب و خاک 89
- ب) روش نگه داری حبوبات 90
- ج) سیر دانه تا خوشه، نماد رشد اسلام و مسلمانان 91
- اشاره 93
- 3. فضیلت کشاورزی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 93
- الف) تشویق به کار کشاورزی 93
- ب) کشاورزی، بهترین ثروت 95
- اشاره 98
- 1. منافع درخت 98
- فصل چهارم: درخت و گل و گیاه (چشم انداز سبز) 98
- 2. منافع جنگل و مرتع 98
- 3. منافع گل ها و گیاهان 100
- اشاره 101
- 4. درخت و گیاه در قرآن 101
- الف) گیاهان؛ جلوه حیات زمین 101
- ب) گیاهان؛ شادی بخش و روح افزا 102
- ج) جنگل و مرتع؛ آیه، نعمت و متاع زندگی 103
- الف) تشویق به درخت کاری 106
- 5. جایگاه درخت و گل و گیاه در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 106
- اشاره 106
- ب) پیروی از شیوه های علمی در درخت کاری 107
- ج) ارزش اقتصادی درخت کاری و باغ داری 108
- د) بریدن درختان و نابودی جنگل ها 109
- 6. ارجمندی گل ها در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 110
- 1. تنوع زیستی و خطر انقراض 113
- اشاره 113
- فصل پنجم: حیوانات 113
- 2. حمایت از تنوع زیستی 114
- 3. مقایسه قانون حمایت از حیوانات در غرب و اسلام 115
- اشاره 116
- 4. جایگاه ارزشمند حیوانات در قرآن 116
- الف) شیوه شناخت اسبان اصیل 117
- ب) سرّ له له زدن سگ 118
- ج) دعوت به تفکر در آفرینش شتر 119
- د) موریانه، حشره ای قدرتمند 120
- ه) عنکبوت، استاد نساجی 122
- 5. جایگاه حیوانات در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 124
- اشاره 124
- الف) تشویق به دام داری 125
- ب) وظایف مردم در برابر حیوانات 126
- ج) به ناحق کشتن حیوانات 130
- د) آمرزش به واسطه نجات سگ 131
- ذ) دوزخ، سزای زجرکش کردن گربه 131
- ز) تشویق به پرورش مرغ و خروس در خانه 132
- ر) قرنطینه حیوانات بیمار 132
- ی) زنبورداری، شغلی در نهایت سودمندی 132
- ه_ ) کبوتر، انیس تنهایی 132
- 6. حقوق حیوان در فقه شیعه 133
- کتاب 136
- اشاره 136
- کتاب نامه 136
- نشریه 140
ص:116
شرایط بسیار بحرانی دارند و به شدت در معرض انقراض هستند.(1)
2. حمایت از تنوع زیستی
2. حمایت از تنوع زیستی
از میان رقم تخمینی 500 میلیون گونه گیاهی و جانوری که از آغاز پیدایش زندگی روی کره زمین زیست کرده اند، تنها حدود دو میلیون گونه امروز باقی مانده اند. این بدان معناست که 5/99 درصد از کل گونه ها منقرض شده اند.(2)
با توجه به بحران های یادشده، به منظور حفاظت از گونه های حیوانی مورد تهدید، نخستین «قانون حمایت از حیوانات» در سال 1822 م. در پارلمان انگلستان تصویب شد. این قانون در سال 1911 م. تکمیل گردید. بر اساس این قانون، موارد زیر در برخورد با حیوانات ممنوع است:
_ حمل و نقل و راندن، به طوری که مایه رنج و ناراحتی حیوان شود؛
_ ایجاد جنگ و درگیری میان حیوانات؛
_ کشتن حیوانات با مواد سمی؛
_ استفاده از سگ برای بارکشی؛
_ شکار در محیط بسته؛
_ بریدن دُم اسب، مگر با اجازه دام پزشک؛
_ شکار گوزن در شب؛
_ حیوان را بی جهت نمی توان طرد کرد و طرد کننده مجرم شناخته می شود؛
_ باید بیماری حیوانات ریشه کن شود؛
1- بهاره صفوی، «تنها یک زمین برای همه»، جام جم، دوشنبه 4 خرداد 1383.
2- زیستن در محیط زیست، ص 338.