- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اشاره 7
- بخش اول: محیط زیست طبیعی 7
- 1. تعریف محیط زیست 8
- فصل اول: تقدس طبیعت و محیط زیست 8
- اشاره 8
- 2. جهان بینی و محیط زیست؛ مقدس بودن یا نبودن طبیعت 9
- 3. طبیعت در آموزه های اسلامی 12
- اشاره 12
- الف) طبیعت، آیت الهی 13
- ب) طبیعت، آفریده و پرورده خداوند 15
- 4. اسلام و شیوه تصرف در طبیعت 16
- ج) طبیعت، نعمت خداوند 16
- فصل دوم: تخریب طبیعت و بحران های زیست محیطی 18
- اشاره 18
- 1. چشم انداز بحران های زیست محیطی 18
- 2. مفهوم شناسی بحران زیست محیطی 19
- 3. ارزیابی بحران های زیست محیطی 23
- 4. آمارهای هشداردهنده زیست محیطی 25
- 5. زمینه های تخریب محیط زیست در ایران 33
- 1. اصول مکتب زیست محیطی اسلام 36
- اشاره 36
- فصل سوم: اسلام و مبانی حفاظت از طبیعت و محیط زیست1 36
- الف) دلیل عقلی 42
- اشاره 42
- 2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست 42
- ب) قرآن کریم 43
- ج) سنت 47
- اشاره 48
- 3. قواعد فقهی حفظ محیط زیست 48
- الف) قاعده لاضرر 49
- ب) قاعده اتلاف 51
- ج) قاعده تسبیب 52
- د) قاعده ضمان ید 53
- اشاره 54
- بخش دوم: اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 54
- فصل اول: آب 55
- اشاره 55
- اشاره 56
- 1. آب در آموزه های قرآنی 56
- الف) آب، منشأ حیات 56
- ب) آب (باران)، وسیله بیداری فطرت 57
- ج) باران، رحمت الهی 58
- د) نقش گناهان در کمبود باران 58
- ه) جدایی آب های شور و شیرین، نشان قدرت و حکمت الهی 59
- و) آب، پاک و پاک کننده 60
- 2. پیش گیری از آلودگی و رعایت پاکیزگی در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 61
- ب) آب، سرور نوشابه ها 64
- ج) آلوده کردن آب های شیرین ممنوع! 64
- اشاره 64
- 3. ارجمندی آب و پاکیزگی آن در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 64
- الف) طعم آب، طعم زندگی 64
- ه) آب، ثروت عمومی 65
- د) آب جوشیده، سودمندترین نوشابه 65
- و) برترین صدقه 66
- ی) باران و برف، سرچشمه آب های زمینی 67
- 4. پیش گیری از آلودگی آب در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 68
- 5. اسراف و تبذیر در مصرف آب 70
- فصل دوم: خاک (زمین) 73
- اشاره 73
- 1. خاک، منبع اساسی حیات 74
- 2. اهمیت خاک 75
- 4. زمین در آموزه های قرآنی 76
- 3. خاک، محیط زیستی زنده 76
- 5. نمایی از فاجعه تخریب خاک در ایران 81
- اشاره 81
- نمونه اول 82
- نمونه دوم 82
- نمونه سوم 83
- اشاره 86
- فصل سوم: کشاورزی 86
- 1. تعریف و اهمیت کشاورزی 86
- 2. فضیلت کشاورزی در اسلام 87
- اشاره 87
- الف) ارتباط شگفت آب و خاک 89
- ب) روش نگه داری حبوبات 90
- ج) سیر دانه تا خوشه، نماد رشد اسلام و مسلمانان 91
- الف) تشویق به کار کشاورزی 93
- 3. فضیلت کشاورزی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 93
- اشاره 93
- ب) کشاورزی، بهترین ثروت 95
- اشاره 98
- فصل چهارم: درخت و گل و گیاه (چشم انداز سبز) 98
- 1. منافع درخت 98
- 2. منافع جنگل و مرتع 98
- 3. منافع گل ها و گیاهان 100
- 4. درخت و گیاه در قرآن 101
- الف) گیاهان؛ جلوه حیات زمین 101
- اشاره 101
- ب) گیاهان؛ شادی بخش و روح افزا 102
- ج) جنگل و مرتع؛ آیه، نعمت و متاع زندگی 103
- الف) تشویق به درخت کاری 106
- 5. جایگاه درخت و گل و گیاه در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 106
- اشاره 106
- ب) پیروی از شیوه های علمی در درخت کاری 107
- ج) ارزش اقتصادی درخت کاری و باغ داری 108
- د) بریدن درختان و نابودی جنگل ها 109
- 6. ارجمندی گل ها در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 110
- 1. تنوع زیستی و خطر انقراض 113
- اشاره 113
- فصل پنجم: حیوانات 113
- 2. حمایت از تنوع زیستی 114
- 3. مقایسه قانون حمایت از حیوانات در غرب و اسلام 115
- اشاره 116
- 4. جایگاه ارزشمند حیوانات در قرآن 116
- الف) شیوه شناخت اسبان اصیل 117
- ب) سرّ له له زدن سگ 118
- ج) دعوت به تفکر در آفرینش شتر 119
- د) موریانه، حشره ای قدرتمند 120
- ه) عنکبوت، استاد نساجی 122
- 5. جایگاه حیوانات در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 124
- اشاره 124
- الف) تشویق به دام داری 125
- ب) وظایف مردم در برابر حیوانات 126
- ج) به ناحق کشتن حیوانات 130
- د) آمرزش به واسطه نجات سگ 131
- ذ) دوزخ، سزای زجرکش کردن گربه 131
- ه_ ) کبوتر، انیس تنهایی 132
- ز) تشویق به پرورش مرغ و خروس در خانه 132
- ر) قرنطینه حیوانات بیمار 132
- ی) زنبورداری، شغلی در نهایت سودمندی 132
- 6. حقوق حیوان در فقه شیعه 133
- کتاب نامه 136
- اشاره 136
- کتاب 136
- نشریه 140
ص:122
امروزه بشر دریافته است که شتر بیش از نیازش آب می نوشد تا در صحرا و هنگام نیاز و نبود آب، از آن استفاده کند. شتر قادر است _ بر حسب درجه حرارت _ از دو هفته تا دو ماه آب ننوشد و تشنگی را تحمل کند. از نظر علمی ثابت شده است که هرچه بر درجه حرارت هوا افزوده شود، درجه سردی جسم شتر نیز فزونی می یابد و بول و عرق هم نمی کند تا آب بدنش کاسته نشود.
شتر، اولین حیوانی است که اجداد ما با آن سفر می کردند؛ از شیر و گوشت او می خوردند و از پشم و پوستش لباس تهیه می کردند و از آن برکت و فزونی می یافتند. شترها با آنکه درشت اندام و نیرومندند، ولی بسیار مطیع و رام و تربیت پذیرند.
یکی از فرماندهان عرب (خالدبن ولید)، به منظور سیر و سیراب کردن لشکریان خویش از شترها استفاده می کرد؛ بدین صورت که شترها را ابتدا به آبشخور می رسانید و پس از سیراب کردنشان، مسافت های طولانی را در صحرا می پیمود. هر زمان نیز که به آب یا غذا نیاز داشت، با نحر کردن آنها و دست رسی به آب ذخیره شده در شکمشان از گوشت آنها نیز استفاده می کرد.(1)
د) موریانه، حشره ای قدرتمند
د) موریانه، حشره ای قدرتمند
فَلَمّا قَضَیْنا عَلَیْهِ الْمَوْتَ ما دَلَّهُمْ عَلی مَوْتِهِ إِلاّ دَابَّهُ اْلأَرْضِ تَأْکُلُ مِنْسَأَتَهُ فَلَمّا خَرَّ تَبَیَّنَتِ الْجِنُّ أَنْ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ الْغَیْبَ ما لَبِثُوا فِی الْعَذابِ الْمُهینِ. (سبأ:14)
1- نک: فصل نامه فرهنگ جهاد، شماره پیاپی 9، صص 136 و 137؛ شماره پیاپی 19، صص127و128.