- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اشاره 7
- بخش اول: محیط زیست طبیعی 7
- 1. تعریف محیط زیست 8
- اشاره 8
- فصل اول: تقدس طبیعت و محیط زیست 8
- 2. جهان بینی و محیط زیست؛ مقدس بودن یا نبودن طبیعت 9
- 3. طبیعت در آموزه های اسلامی 12
- اشاره 12
- الف) طبیعت، آیت الهی 13
- ب) طبیعت، آفریده و پرورده خداوند 15
- 4. اسلام و شیوه تصرف در طبیعت 16
- ج) طبیعت، نعمت خداوند 16
- فصل دوم: تخریب طبیعت و بحران های زیست محیطی 18
- اشاره 18
- 1. چشم انداز بحران های زیست محیطی 18
- 2. مفهوم شناسی بحران زیست محیطی 19
- 3. ارزیابی بحران های زیست محیطی 23
- 4. آمارهای هشداردهنده زیست محیطی 25
- 5. زمینه های تخریب محیط زیست در ایران 33
- 1. اصول مکتب زیست محیطی اسلام 36
- فصل سوم: اسلام و مبانی حفاظت از طبیعت و محیط زیست1 36
- اشاره 36
- الف) دلیل عقلی 42
- اشاره 42
- 2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست 42
- ب) قرآن کریم 43
- ج) سنت 47
- اشاره 48
- 3. قواعد فقهی حفظ محیط زیست 48
- الف) قاعده لاضرر 49
- ب) قاعده اتلاف 51
- ج) قاعده تسبیب 52
- د) قاعده ضمان ید 53
- بخش دوم: اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 54
- اشاره 54
- فصل اول: آب 55
- اشاره 55
- 1. آب در آموزه های قرآنی 56
- اشاره 56
- الف) آب، منشأ حیات 56
- ب) آب (باران)، وسیله بیداری فطرت 57
- ج) باران، رحمت الهی 58
- د) نقش گناهان در کمبود باران 58
- ه) جدایی آب های شور و شیرین، نشان قدرت و حکمت الهی 59
- و) آب، پاک و پاک کننده 60
- 2. پیش گیری از آلودگی و رعایت پاکیزگی در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 61
- ب) آب، سرور نوشابه ها 64
- الف) طعم آب، طعم زندگی 64
- اشاره 64
- ج) آلوده کردن آب های شیرین ممنوع! 64
- 3. ارجمندی آب و پاکیزگی آن در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 64
- ه) آب، ثروت عمومی 65
- د) آب جوشیده، سودمندترین نوشابه 65
- و) برترین صدقه 66
- ی) باران و برف، سرچشمه آب های زمینی 67
- 4. پیش گیری از آلودگی آب در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 68
- 5. اسراف و تبذیر در مصرف آب 70
- اشاره 73
- فصل دوم: خاک (زمین) 73
- 1. خاک، منبع اساسی حیات 74
- 2. اهمیت خاک 75
- 4. زمین در آموزه های قرآنی 76
- 3. خاک، محیط زیستی زنده 76
- 5. نمایی از فاجعه تخریب خاک در ایران 81
- اشاره 81
- نمونه اول 82
- نمونه دوم 82
- نمونه سوم 83
- اشاره 86
- فصل سوم: کشاورزی 86
- 1. تعریف و اهمیت کشاورزی 86
- اشاره 87
- 2. فضیلت کشاورزی در اسلام 87
- الف) ارتباط شگفت آب و خاک 89
- ب) روش نگه داری حبوبات 90
- ج) سیر دانه تا خوشه، نماد رشد اسلام و مسلمانان 91
- 3. فضیلت کشاورزی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 93
- الف) تشویق به کار کشاورزی 93
- اشاره 93
- ب) کشاورزی، بهترین ثروت 95
- 1. منافع درخت 98
- فصل چهارم: درخت و گل و گیاه (چشم انداز سبز) 98
- اشاره 98
- 2. منافع جنگل و مرتع 98
- 3. منافع گل ها و گیاهان 100
- اشاره 101
- 4. درخت و گیاه در قرآن 101
- الف) گیاهان؛ جلوه حیات زمین 101
- ب) گیاهان؛ شادی بخش و روح افزا 102
- ج) جنگل و مرتع؛ آیه، نعمت و متاع زندگی 103
- الف) تشویق به درخت کاری 106
- 5. جایگاه درخت و گل و گیاه در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 106
- اشاره 106
- ب) پیروی از شیوه های علمی در درخت کاری 107
- ج) ارزش اقتصادی درخت کاری و باغ داری 108
- د) بریدن درختان و نابودی جنگل ها 109
- 6. ارجمندی گل ها در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 110
- 1. تنوع زیستی و خطر انقراض 113
- فصل پنجم: حیوانات 113
- اشاره 113
- 2. حمایت از تنوع زیستی 114
- 3. مقایسه قانون حمایت از حیوانات در غرب و اسلام 115
- 4. جایگاه ارزشمند حیوانات در قرآن 116
- اشاره 116
- الف) شیوه شناخت اسبان اصیل 117
- ب) سرّ له له زدن سگ 118
- ج) دعوت به تفکر در آفرینش شتر 119
- د) موریانه، حشره ای قدرتمند 120
- ه) عنکبوت، استاد نساجی 122
- 5. جایگاه حیوانات در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 124
- اشاره 124
- الف) تشویق به دام داری 125
- ب) وظایف مردم در برابر حیوانات 126
- ج) به ناحق کشتن حیوانات 130
- ذ) دوزخ، سزای زجرکش کردن گربه 131
- د) آمرزش به واسطه نجات سگ 131
- ه_ ) کبوتر، انیس تنهایی 132
- ز) تشویق به پرورش مرغ و خروس در خانه 132
- ر) قرنطینه حیوانات بیمار 132
- ی) زنبورداری، شغلی در نهایت سودمندی 132
- 6. حقوق حیوان در فقه شیعه 133
- کتاب 136
- اشاره 136
- کتاب نامه 136
- نشریه 140
ص:5
پیش گفتار
پیش گفتار
هر روز که می گذرد، بر دامنه آلودگی و تخریب منابع طبیعی و محیط زیست جهان افزوده می شود. نابودی چراگاه ها به دلیل چرای بی رویه دام ها، بیابان زایی، آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی به انواع مواد شیمیایی، مسموم شدن سبزی ها و میوه ها به انواع حشره کش ها، تغییر کاربری زمین های کشاورزی، کاهش حجم جنگل ها، افزایش مصرف سوخت های فسیلی، آلودگی هوا به انواع گازهای زیان مند، تخریب لایه اُزُن، پدیده گل خانه ای جو، از بین رفتن تنوع زیستی گیاهی و جانوری، افزایش بیماری های تنفسی و قلبی _ عروقی، آلودگی صوتی، تشعشع های هسته ای و افزایش روزافزون سرطان ها و فشارهای روانی، بلاهای نوظهور روزگار ماست؛ روزگاری که امید می رفت بشر متمدن با کاوش در زوایای پنهان علوم، نیک بختی را برای خود و نسل های آینده به ارمغان آورد.
افسوس که حرص قدرت های اقتصادی جهان در تولید و مصرف و کسب سود هر چه بیشتر، کار تخریب منابع حیاتی را به جایی رساند که مادر مهربان طبیعت که روزگاری دست و دامنش پر از ثروت و برکت بود، هم اکنون در فقر و فلاکت، روزگار می گذارند.
با این همه، نباید نومید بود و دست روی دست گذاشت، بلکه باید دست به دست هم داد و کاری کرد تا تعادل و توازن رفته به دامن طبیعت و محیط