- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اشاره 7
- بخش اول: محیط زیست طبیعی 7
- 1. تعریف محیط زیست 8
- فصل اول: تقدس طبیعت و محیط زیست 8
- اشاره 8
- 2. جهان بینی و محیط زیست؛ مقدس بودن یا نبودن طبیعت 9
- 3. طبیعت در آموزه های اسلامی 12
- اشاره 12
- الف) طبیعت، آیت الهی 13
- ب) طبیعت، آفریده و پرورده خداوند 15
- 4. اسلام و شیوه تصرف در طبیعت 16
- ج) طبیعت، نعمت خداوند 16
- فصل دوم: تخریب طبیعت و بحران های زیست محیطی 18
- اشاره 18
- 1. چشم انداز بحران های زیست محیطی 18
- 2. مفهوم شناسی بحران زیست محیطی 19
- 3. ارزیابی بحران های زیست محیطی 23
- 4. آمارهای هشداردهنده زیست محیطی 25
- 5. زمینه های تخریب محیط زیست در ایران 33
- اشاره 36
- 1. اصول مکتب زیست محیطی اسلام 36
- فصل سوم: اسلام و مبانی حفاظت از طبیعت و محیط زیست1 36
- الف) دلیل عقلی 42
- اشاره 42
- 2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست 42
- ب) قرآن کریم 43
- ج) سنت 47
- اشاره 48
- 3. قواعد فقهی حفظ محیط زیست 48
- الف) قاعده لاضرر 49
- ب) قاعده اتلاف 51
- ج) قاعده تسبیب 52
- د) قاعده ضمان ید 53
- بخش دوم: اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 54
- اشاره 54
- فصل اول: آب 55
- اشاره 55
- 1. آب در آموزه های قرآنی 56
- الف) آب، منشأ حیات 56
- اشاره 56
- ب) آب (باران)، وسیله بیداری فطرت 57
- د) نقش گناهان در کمبود باران 58
- ج) باران، رحمت الهی 58
- ه) جدایی آب های شور و شیرین، نشان قدرت و حکمت الهی 59
- و) آب، پاک و پاک کننده 60
- 2. پیش گیری از آلودگی و رعایت پاکیزگی در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 61
- ب) آب، سرور نوشابه ها 64
- ج) آلوده کردن آب های شیرین ممنوع! 64
- الف) طعم آب، طعم زندگی 64
- 3. ارجمندی آب و پاکیزگی آن در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 64
- اشاره 64
- ه) آب، ثروت عمومی 65
- د) آب جوشیده، سودمندترین نوشابه 65
- و) برترین صدقه 66
- ی) باران و برف، سرچشمه آب های زمینی 67
- 4. پیش گیری از آلودگی آب در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 68
- 5. اسراف و تبذیر در مصرف آب 70
- اشاره 73
- فصل دوم: خاک (زمین) 73
- 1. خاک، منبع اساسی حیات 74
- 2. اهمیت خاک 75
- 4. زمین در آموزه های قرآنی 76
- 3. خاک، محیط زیستی زنده 76
- 5. نمایی از فاجعه تخریب خاک در ایران 81
- اشاره 81
- نمونه اول 82
- نمونه دوم 82
- نمونه سوم 83
- اشاره 86
- فصل سوم: کشاورزی 86
- 1. تعریف و اهمیت کشاورزی 86
- اشاره 87
- 2. فضیلت کشاورزی در اسلام 87
- الف) ارتباط شگفت آب و خاک 89
- ب) روش نگه داری حبوبات 90
- ج) سیر دانه تا خوشه، نماد رشد اسلام و مسلمانان 91
- الف) تشویق به کار کشاورزی 93
- 3. فضیلت کشاورزی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 93
- اشاره 93
- ب) کشاورزی، بهترین ثروت 95
- 1. منافع درخت 98
- اشاره 98
- 2. منافع جنگل و مرتع 98
- فصل چهارم: درخت و گل و گیاه (چشم انداز سبز) 98
- 3. منافع گل ها و گیاهان 100
- 4. درخت و گیاه در قرآن 101
- الف) گیاهان؛ جلوه حیات زمین 101
- اشاره 101
- ب) گیاهان؛ شادی بخش و روح افزا 102
- ج) جنگل و مرتع؛ آیه، نعمت و متاع زندگی 103
- اشاره 106
- الف) تشویق به درخت کاری 106
- 5. جایگاه درخت و گل و گیاه در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 106
- ب) پیروی از شیوه های علمی در درخت کاری 107
- ج) ارزش اقتصادی درخت کاری و باغ داری 108
- د) بریدن درختان و نابودی جنگل ها 109
- 6. ارجمندی گل ها در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 110
- اشاره 113
- 1. تنوع زیستی و خطر انقراض 113
- فصل پنجم: حیوانات 113
- 2. حمایت از تنوع زیستی 114
- 3. مقایسه قانون حمایت از حیوانات در غرب و اسلام 115
- اشاره 116
- 4. جایگاه ارزشمند حیوانات در قرآن 116
- الف) شیوه شناخت اسبان اصیل 117
- ب) سرّ له له زدن سگ 118
- ج) دعوت به تفکر در آفرینش شتر 119
- د) موریانه، حشره ای قدرتمند 120
- ه) عنکبوت، استاد نساجی 122
- اشاره 124
- 5. جایگاه حیوانات در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 124
- الف) تشویق به دام داری 125
- ب) وظایف مردم در برابر حیوانات 126
- ج) به ناحق کشتن حیوانات 130
- د) آمرزش به واسطه نجات سگ 131
- ذ) دوزخ، سزای زجرکش کردن گربه 131
- ر) قرنطینه حیوانات بیمار 132
- ی) زنبورداری، شغلی در نهایت سودمندی 132
- ه_ ) کبوتر، انیس تنهایی 132
- ز) تشویق به پرورش مرغ و خروس در خانه 132
- 6. حقوق حیوان در فقه شیعه 133
- کتاب نامه 136
- کتاب 136
- اشاره 136
- نشریه 140
ص:64
همچنین این سخنان از آن حضرت است:
«تَنَظَّفُوا بِکُلِّ مَا اسْتَطَعْتُمْ فَإِنَّ اللّه َ بَنَی الْاءِسْلامَ عَلَی النَّظافَهِ؛ هر چه در توان دارید، پاکیزگی را رعایت کنید؛ چه آنکه خدای تعالی، شالوده اسلام را بر پاکیزگی نهاده است.»(1)
«مَنِ اتَّخَذَ ثَوْبا فَلْیُنَظِّفْهُ؛ هر که جامه ای می پوشد، باید آن را پاکیزه نگه دارد.»(2)
«بئْسَ الْعَبْدُ الْقاذُورَهُ؛ بد بنده ای است آدم کثیف».(3)
«لا تُبَیِّتُوا الْقُمامَهَ فِی بُیُوتِکُمْ وَ أَخْرِجُوها نَهارا؛ فَإِنَّها مَقْعَدُ الشَّیطانِ؛ زباله را در خانه خود شب تا صبح نگه ندارید و روز بیرون ببرید؛ زیرا زباله جایگاه شیطان است».(4)
«مازالَ جَبْرَئِیلُ یُوصِینیِ بِالسِّواکِ حَتّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَجْعَلُهُ فَرِیضَهً؛ جبرئیل پیوسته مرا به مسواک کردن سفارش می کرد، چنان که گمان کردم آن را واجب می گرداند».(5)
در روایت است که عده ای با دندان های زرد و موهای ژولیده به حضور آن حضرت رسیدند. حضرت به محض مشاهده آنان فرمود: «مالِی أَراکُمْ تَدْخُلُونَ عَلَیَّ قُلْحا مُرْغا، مالَکُمْ لا تَسْتاکُونَ؟؛ چرا شما را چنین می نگرم که با دندان های زرد و موهای کثیف و آشفته نزدم آمده اید! چرا مسواک نمی کنید؟»(6)
آن حضرت در طول شبانه روز سه بار مسواک می کرد: پیش از خواب، پس از بیدار شدن و در آستانه بیرون رفتن برای نماز صبح. ایشان دندان هایش را
1- کنز العمّال، ج 26002؛ میزان الحکمه، ج 13، ص 6342، ح 20327.
2- کافی، ج 6، ص 441، ح 3؛ میزان الحکمه، ج 13، ص 6342.
3- شافی، ج 1، ص 208؛ میزان الحکمه، ج 13، ص 6340، ح 20317.
4- وسائل الشیعه، ج 3، ص 572؛ من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 5، ح 4968؛ میزان الحکمه، ج 13، ص 6340، ح 20324.
5- من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 13.
6- برقی، المحاسن، ص 561؛ آموزه های اخلاقی _ رفتاری امامان شیعه، ص 67 ؛ بحارالانوار، ج 73، ص132.