اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله صفحه 70

ص:72

می نشینند، مدفوع کند؛ کسی که جلوی نوبت آب دیگران را بگیرد و کسی که رفت وآمد مردم را سد کند.(1)

5. اسراف و تبذیر در مصرف آب

5. اسراف و تبذیر در مصرف آب

اسراف، تجاوز از حد و اندازه در هر کاری است؛ اگرچه این معنا در انفاق مشهورتر است.(2) تبذیر، عبارت است از ضایع کردن مال و ثروت و به اصطلاح، ریخت و پاش در آن. در بیشتر موارد، این دو واژه مترادف را با هم به کار می برند. اسراف از اموری است که به منابع طبیعی آسیب وارد می کند و به حکم شرع مقدس اسلام، حرام است؛ چه آنکه مصرف ناشایست و خارج از نیازِ منابع طبیعی، جوامع انسانی و حیوانی را با فقر و فساد و کمبود منابع روبه رو می کند و موجب اخلال در نظام اجتماعی و وابستگی اقتصادی می شود.

سید جمال الدین اسدآبادی در این باره نوشته است:

مردم شرق در املاک و معادن و آبادی های خود مانند آدم سفیه مبذّر تصرف کردند و همه را هدر دادند تا کار به آنجا رسید که غرب «آقا بالاسر» آنان شد. غرب هیچ گاه به مصلحت خود نمی داند که روش و فرهنگ شرق اصلاح شود و این سفاهت کاری پایان پذیرد، بلکه غرب آرزویش این است که شرق در همین گمراهی و اسراف کاری غرق باشد تا بتواند قرن ها او را در همین محجوریت و ممنوعیت از تصرف در اموال خود نگه دارد و خود،مالک سرنوشت شرقیان باشد.(3)

1- بحارالانوار، ج 104، ص 255، ح10؛ میزان الحکمه، ج 11، ص 5330.
2- راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، ماده «سَرَف».
3- محمدرضا حکیمی، بیدارگران اقالیم قبله، ص 30.