شیوه مبارزه با گناه از دیدگاه اسلام صفحه 286

1 حقیقت توبه

توبه در اصل به معنی بازگشت از گناه است. در واقع واژه توبه مشترک لفظی یا معنوی میان «خدا» و «بندگان»(ولی هنگامی که به بنده نسبت داه شود با کلمه «علی») آورده شود.

مرحوم فیض درباره حقیقت توبه چنین فرموده: توبه سه رکن دارد:

1 علم، 2 حال، 3 فعل، که هرکدام علت دیگری محسوب می شود.

منظور از «علم» شناخت اهمیت ضرر و زیانهای گناهان است، و این که حجاب میان بندگان و ذات پاک محبوب واقعی نمی شود، هنگامی که انسان این معنی را به خوبی درک کند، قلب او به خاطر از دست دادن محبوب ناراحت می شود و چون می داند عمل او سبب این امر شده، نادم و پشیمان می گردد، و این ندامت سبب ایجاد اراده و تصمیم نسبت به گذشته و حال و آینده می شود.

در زمان «حال» آن عمل را ترک می گوید، و نسبت به آینده تصمیم بر ترک گناهی که سبب از دست دادن محبوب می گردد می گیرد، و نسبت به گذشته در صدد جبران برمی آید. در واقع نور علم و یقین سبب آن حالت قلبی می شود که سرچشمه ندامت است، و آن ندامت