- مقدمه ی مؤلف 4
- ضرورت انسان شناسی 16
- تربیت کدام انسان؟! 16
- نتایج انسان شناسی در حوزه های مختلف معرفتی 17
- تفاوت انسان شناسی اسلامی با آنتروپولوژی 20
- اهمیّت انسان شناسی و ارتباط آن با معارف دینی 22
- انسان شناسی و رابطه ی آن با توحید 25
- ارتباط انسان شناسی با نبوت 25
- ارتباط انسان شناسی با معاد 26
- انسان شناسی و ارتباط آن با مسائل اخلاقی 27
- انسان شناسی و ارتباط آن با علوم انسانی 28
- مراتب وجودی انسان در منظر قرآن 29
- گوهر انسانی 33
- حقیقت روح و ابزار بودن بدن 33
- جایگاه قوای نفس 35
- مراحل تکمیل نفس 36
- چگونگی ادراک محسوسات 38
- حقیقت نفس 39
- اصل روح انسان 40
- رابطه ی نفس ناطقه با بدن و چگونگی مرگ 44
- اشاره 47
- مقام خلیفه اللّهی انسان 47
- کرامت انسان 51
- راز خلیفه ی الهی بودن آدم 54
- انسان شناسی و ارتباط تازه با خداوند 57
- هدف نهایی حقیقت انسان 62
- نفس مطمئنّه 64
- لطافت نفس انسان 65
- حجاب های نفس 67
- عوامل آزادیِ نیروی شگرف انسان 70
- سبب محرومیت نفس از حقایق 72
- چگونه شروع کنیم؟ 78
- اشاره 82
- انسان و اختیار 82
- مفاهیم اختیار 83
- احساس اختیار به صورت بدیهی 85
- نقد اندیشه ی جبر 86
- تفاوت اراده ی تکوینی و تشریعی خداوند 89
- مغالطه بین ضرورت علت و معلول و جبر 91
- مشیّت الهی و اختیار انسان 93
- جهان قانونمند و مشیّت خدا 94
- نقش عالم ربوبی در عالم ماده 96
- آزادی تکوینی و هدایت تشریعی 97
- شقیّ، خودْ شقیّ است 98
- توصیف ارزشی انسان در قرآن 100
- انسانِ آرمانی اسلام 107
- انسان در عالی ترین افق 107
- علم و حقیقت انسان ساز 109
- انسان در منظر دین 112
- مراحل کمال انسان و نقش دین در تحصیل آن 113
- انسان کامل و ولایت تکوینی 114
- حیات انفرادی پس از دنیا 117
- هماهنگی در معرفت انسان و شناخت جهان 119
- انسانِ کامل؛ پیوند دو سر حلقه ی هستی 121
- اشاره 126
- انسان در منظر عرفان اسلامی 126
- تحلیل کلام ابن عربی در مورد انسان کامل 133
- جایگاه انسان کامل در نظام هستی 141
- ظهور خلافت الهی در انسان کامل 144
- معیّت و احاطه ی علمی انسان کامل 145
- اسفار اربعه 151
- منابع 160
مقدمه
باسمه تعالی
1- به راستی ما برای کدام انسان برنامه ریزی می کنیم؟! آیا تعریفی که از انسان برای خود کرده ایم، با همه ی واقعیت انسان تطبیق دارد؟! آیا ممکن است ابعادای از آن را نادیده گرفته باشیم و در نتیجه انسان را ناقص تعریف کنیم و برای بعضی از ابعاد انسان ها برنامه ریزی نکنیم و به همان اندازه در نظام تعلیم و تربیت در جامعه دچار بحران شویم؟!
باید از خود بپرسیم تعریفی که ما از انسان داریم مطابق با کدام یک از تعاریف انسان شناسیِ موجود در دنیا است، مطابق با انسانی است که مکتب لیبرالیسم معرفی می کند و یا مطابق با انسانی است که مکتب مارکسیسم معرفی می نماید و یا انسان مورد نظر ما انسانی است که روانشناسی می شناسد و یا انسان آیین هایی مثل بودا است. راه کاری که معلوم می کند انسان مورد نظر ما در تعلیم و تربیت و اقتصاد و... انسانی است که مکتب اسلام معرفی می نماید چیست؟