ترجمه الجمان فی تشبیهات القرآن صفحه 279

تشبیه در سوره إقتربت

(بیان) گفتار خدای- عزّ و جلّ-: خُشَّعاً أَبْصارُهُمْ یَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْداثِ کَأَنَّهُمْ جَرادٌ مُنْتَشِرٌ (1).

خدا مردم را هنگام برانگیخته شدن به ملخ پراکنده تشبیه کرده؛ چنان که آنها را به پروانه پراکنده تشبیه کرده (2)؛ از آن رو که در آن روز برخی در برخی دیگر موج می زنند.

و گفتار خدا (خشّعا) منصوب بر وجه (حال) است، و (خاشعا) نیز قراءت شده، و ابن مسعود (3) (خاشعه (4)) قراءت کرده است، و اسمهای فاعل و مفعول و صفت مشبهه هرگاه بر لفظ جمع مقدّم شده باشد می توان مفرد آورد، علاوه بر آن، می توان به اعتبار معنای (جماعت) مؤنث آورد، و به صیغه جمع نیز جایز است استعمال شود. می گویی: (مررت بشباب حسن او جههم و حسان او جههم، وت.

1- - سوره القمر (54) آیه 7، مؤلّف آن سوره را به مناسبت عبارت (اقتربت) در اول آن، سوره اقتربت نامیده است.
2- - خدای- تعالی- در سوره القارعه (101) آیه 4 گفته است: یوم یکون النّاس کالفراش المبثوث.
3- - او عبد اللّه بن مسعود از اصحاب پیامبر است و به سال 32 ه وفات یافت. (الاصابه، شماره 4945، و النّهایه، ج 1، ص 458).
4- - در الکشّاف، ج 4، ص 344 آمده است (خاشعا ابصارهم) حال از (الخارجین) است.