ترجمه الجمان فی تشبیهات القرآن صفحه 90

تشبیه در سوره یونس

(بیان) گفتار خدای- عزّ و جلّ-: إِنَّما مَثَلُ الْحَیاهِ الدُّنْیا کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا یَأْکُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ حَتَّی إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّیَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَیْها أَتاها أَمْرُنا لَیْلًا أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِیداً کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ (1).

گفته می شود: (غنی بالمکان (: در آن مکان اقامت گزید)) و آن در وقتی است که در آن مکان اقامت گزیند، و مغانی (جمع مغنی) به معنای منازل است.

نابغه گفته است: از بحر کامل

103 غنیت بذلک إذهم لک جیره منها بعطف رساله و تودّد

(2) پس تشبیه در آن آیه، از هر چه با آن حال دنیا و تمایل جانها به آن- با توجّه به کوتاهی زمان مصاحبت با دنیا و کمی برخورداری از لذّتهایش- وصف شده، دلنشین تر و از نظر بیان آن معنی رساتر است، پس حال گیاه و آب در سر سبزی و زیبایی، آنگاه بازگشت به خشکی و خشکیدگی چنان است. و عرب در اشعار خود آن سرسبزی گیاه و زلالی آب را که انگیزه وی برای نزول در سرزمین و اقامت در آن، در زمان دوام برکت و وفور آب است، و از آن پس پراکندگی همسایگان و دوری از وطنها را که هنگام محو آب و زوال گیاه پیش می آید (- همه آن احوال را) در اشعار خود یاد کرده است.د.