- پیشگفتار 1
- تعریف توکل از نظر لغوی 2
- تعریف توکل در اصطلاح دانشمندان اسلامی 3
- توکل تنها باید به خداوند باشد 7
- اهمیت و ویژگی توکل بر خداوند 9
- وجوب و ضرورت توکل 10
- درجات توکل 14
- توجه به تلاش ها و اسباب در راستای توکل 17
- اشاره 21
- 1 _ محفوظ بودن از شر دشمنان: 21
- آثار و نتایج توکل 21
- 2 _ برخورداری از نصرت الهی و پیروزی در برابر جباران: 22
- 3 _ برخورداری از نعمت و فضل الهی: 23
- 5 _ ظهور ایمان: 24
- 6 _ رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی: 25
- 7 _ دور ماندن از وسوسه های شیاطین: 26
- 9 _ برخورداری از کفایت الهی: 28
- 8 _ جلب مهر و محبت الهی: 28
- زمینه های توکل 30
- مواضع توکل 32
- اشاره 32
- 2 _ هنگام روگردان شدن دشمنان و رویگردانی از آن ها: 33
- 1 _ هنگام طلب نصرت و پیروزی: 33
- 3 _ هنگام استقبال از قضای الهی: 35
- 5 _ در امر دین و دنیا: 36
- 6 _ در هر گفتار و کردار 36
- 4 _ در تثبیت و دوام ایمان: 36
- ارتباط «توکل» با «تفویض»، «تسلیم»، «ثقه»، «رضا» 37
- 9 _ در تمام حالات باید توکل کرد 37
- 8 _ توکل در همه امور لازم است 37
طاعت اند.»(1)
فیروز آبادی نیز مطالب فوق را پسندیده و در کتابش به توضیح پرداخته است.(2)
ب) صفات متوکلان؛
روی هم این صفات و ویژگی ها را می توان به توکلّ کنندگان نسبت داد:
1 _ به قضاء الهی راضی و در برابر حکم او تسلیم هستند.(3)
2 _ کارهایشان فقط برای خداست.(4)
3 _ فقط بر ذات اقدس الهی طمع دارند و تنها از او می ترسند.(5)
4 _ آن ها به وکیل خود (خداوند) اطمینان کامل دارند لذا او را متهم به کوتاهی یا ناتوانی نمی کنند؟(6)
5 _ صبر و تقوا از مشخصه های آن هاست.(7)
درجات توکل
مرحوم نراقی توکل کنندگان را در سه رتبه درجه بندی کرده است:
1- 1 _ مدارج السالکین، ج 2، ص 118.
2- 2 _ بصائر ذوی التمییز، ص 315 و 316.
3- 3 _ جامع البیان، ج 3، ص 204.
4- 4 _ معانی الاخبار، ص 133.
5- 5 _ همان.
6- 6 _ محجّه البیضاء، ج 7، ص 405؛ احیاء علوم الدین، ج 5، ص 183.
7- 7 _ تفسیر راهنما، ج 3، ص 183.