- پیشگفتار 1
- تعریف توکل از نظر لغوی 2
- تعریف توکل در اصطلاح دانشمندان اسلامی 3
- توکل تنها باید به خداوند باشد 7
- اهمیت و ویژگی توکل بر خداوند 9
- وجوب و ضرورت توکل 10
- درجات توکل 14
- توجه به تلاش ها و اسباب در راستای توکل 17
- 1 _ محفوظ بودن از شر دشمنان: 21
- اشاره 21
- آثار و نتایج توکل 21
- 2 _ برخورداری از نصرت الهی و پیروزی در برابر جباران: 22
- 3 _ برخورداری از نعمت و فضل الهی: 23
- 5 _ ظهور ایمان: 24
- 6 _ رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی: 25
- 7 _ دور ماندن از وسوسه های شیاطین: 26
- 9 _ برخورداری از کفایت الهی: 28
- 8 _ جلب مهر و محبت الهی: 28
- زمینه های توکل 30
- مواضع توکل 32
- اشاره 32
- 2 _ هنگام روگردان شدن دشمنان و رویگردانی از آن ها: 33
- 1 _ هنگام طلب نصرت و پیروزی: 33
- 3 _ هنگام استقبال از قضای الهی: 35
- 5 _ در امر دین و دنیا: 36
- 6 _ در هر گفتار و کردار 36
- 4 _ در تثبیت و دوام ایمان: 36
- ارتباط «توکل» با «تفویض»، «تسلیم»، «ثقه»، «رضا» 37
- 9 _ در تمام حالات باید توکل کرد 37
- 8 _ توکل در همه امور لازم است 37
حتی دعا)(1) جایز نمی باشد.(2)
آنچه در حد فهم ما می باشد این است که بدانیم، «توکل» حال پیامبر صلی الله علیه و آله و کسب و تلاش، عمل آن حضرت بوده و هر دو نباید ترک شود.(3)
آثار و نتایج توکل
اشاره
توکل بر خداوند با توجه به درجاتی که بندگان بر اساس توکل به دست می آورند دارای آثار فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی است که ما به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
1 _ محفوظ بودن از شر دشمنان:
بر اساس آیه:
«فَکَفَّ أَیْدِیَهُمْ عَنْکُمْ وَ اتَّقُوا اللّهَ وَ عَلَی اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُوءْمِنُونَ (مائده: 11).»
_ و خدا دست ستم آن ها را از شما کوتاه کرد پس از خدا بترسید و باید اهل ایمان تنها بر خدا توکل کنند.
توکل، خنثی کننده توطئه های دشمنان است.(4)
چنانچه برخی روایات نیز به این نکته اشاره دارند.(5)
از آنجا که توکل، بر قدرتی شکست ناپذیر صورت
1- 1 _ معراج السعاده، ص 704.
2- 2 _ احیاء علوم الدین، ج 5، ص 187.
3- 3 _ کشف الاسرار، ج 7، ص 56.
4- 4 _ تفسیر راهنما، ج 4، ص 276.
5- 5 _ ر. ک: بحارالانوار، ج 68، ص 108.