- پیشگفتار 1
- تعریف توکل از نظر لغوی 2
- تعریف توکل در اصطلاح دانشمندان اسلامی 3
- توکل تنها باید به خداوند باشد 7
- اهمیت و ویژگی توکل بر خداوند 9
- وجوب و ضرورت توکل 10
- درجات توکل 14
- توجه به تلاش ها و اسباب در راستای توکل 17
- اشاره 21
- 1 _ محفوظ بودن از شر دشمنان: 21
- آثار و نتایج توکل 21
- 2 _ برخورداری از نصرت الهی و پیروزی در برابر جباران: 22
- 3 _ برخورداری از نعمت و فضل الهی: 23
- 5 _ ظهور ایمان: 24
- 6 _ رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی: 25
- 7 _ دور ماندن از وسوسه های شیاطین: 26
- 8 _ جلب مهر و محبت الهی: 28
- 9 _ برخورداری از کفایت الهی: 28
- زمینه های توکل 30
- مواضع توکل 32
- اشاره 32
- 2 _ هنگام روگردان شدن دشمنان و رویگردانی از آن ها: 33
- 1 _ هنگام طلب نصرت و پیروزی: 33
- 3 _ هنگام استقبال از قضای الهی: 35
- 5 _ در امر دین و دنیا: 36
- 6 _ در هر گفتار و کردار 36
- 4 _ در تثبیت و دوام ایمان: 36
- ارتباط «توکل» با «تفویض»، «تسلیم»، «ثقه»، «رضا» 37
- 9 _ در تمام حالات باید توکل کرد 37
- 8 _ توکل در همه امور لازم است 37
چه زمان و چه مکانی باید به خداوند توکل کنیم؟
جواب این سؤال تحت عنوان «مواضع توکل» قابل بررسی است که ما در این جا به آن ها اشاره ای خواهیم داشت:
1 _ هنگام طلب نصرت و پیروزی:
در بهره گیری از نصرت الهی و رسیدن به پیروزی، توکل بر خداوند ضروری است همان طور که در آیه 160 سوره آل عمران سخن از نصرت الهی به میان آورده و بلافاصله مسئله توکل مؤمنان را مطرح کرده است:
«إِنْ یَنْصُرْکُمُ اللّهُ فَلا غالِبَ لَکُمْ.... وَ عَلَی اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُوءْمِنُونَ.»(1)
_ اگر خداوند شما را یاری کند هیچ کس بر شما پیروز نخواهد شد... و مؤمنان تنها بر خدا باید توکل کنند.
این آیه، مؤمنان را به چیزی فرا می خواند که مستحق نصرت الهی است و آن توکل بر کرم خداوند است.(2)
همچنین از آیه 23 سوره مائده می توانیم به چنین برداشتی برسیم.
2 _ هنگام روگردان شدن دشمنان و رویگردانی از آن ها:
1- 1 _ بصائر ذوی التمییز، ص 315.
2- 2 _ تفسیر گازر، ج 2، ص 374؛ اثنی عشر، ج 2، ص 288؛ منهج الصادقین، ج 2، ص 374.