احکام مقدمات نماز صفحه 48

3 - امام صادق‌علیه السلام در روایت سوّم فرمود:

»... تأخذون عموداً طوله ثلاثة أشبار، وإن زاد فهو أبین، فیقام، فما دام‌تری الظلّ ینقص فلم تزل، فإذا زاد الظلّ بعد النقصان فقد زالت«(136).

»... ستونی را می‌گیرید که طول آن سه وجب باشد و اگر زیادتر باشد، بهتر)واضح‌تر( است. این ستون در محلّی نصب شود. پس تا زمانی که می‌بینی سایه آن درحال کم شدن است، هنوز زوال نشده است، پس اگر بعداز آنکه سایه به آخرین حدّکاهش رسید، دوباره فزونی یافت، خورشید زوال یافته است.«

تفصیل احکام

زوال در اصطلاح به معنای »مایل شدن خورشید از وسط آسمان به‌سمت مغرب« است و می‌توان فرارسیدن زوال را با »ساعت آفتابی«(137) که‌توسط آن، ظهر حقیقی تعیین می‌شود، تشخیص داد.

تعیین اوقات نوافل ظهر و عصر و اوقات فضیلت آن دو با معیار سایه‌پدید آمده بعداز زوال، صورت می‌گیرد، زیرا اگر سایه شاخص(138) در وقت‌زوال مثلاً سه قدم بوده، بعداز زوال این سایه بار دیگر امتداد و افزایش‌می‌یابد. پس زمانی که مجموع طول سایه به پنج قدم رسید )سه قدم اصلی‌در موقع زوال و دو قدم زیاد شده بعداز زوال( آخر وقت فضیلت ظهرونوافل آن خواهد بود، و اگر مجموع طول سایه به هفت قدم رسید )سه‌قدم اصلی در موقع زوال و چهار قدم جدید بعداز زوال( پایان وقت‌فضیلت نماز عصر و نافله آن خواهد بود.

تفصیل احکام‌

اوقات نمازهای یومیّه

هر نمازی از نمازهای یومیّه سه وقت دارد:

1 - وقت خاص: وقتی است که مخصوص یک نماز معیّن است و انجام‌دادن نماز همتای آن در آن وقت، جایز نیست )مانند بجا آوردن نماز عصردر وقت خاصّ نماز ظهر( اگرچه در همین وقت خاص، بجا آوردن‌نمازهای مستحبّ یا واجب دیگر مانند نمازهای قضا و نافله، اشکال‌ندارد.