احکام مقدمات نماز صفحه 72

2 - )وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِنَّهُ لَلْحَقُّ مِن رَبِّکَ‌وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ(174)).

»از هرجا خارج شدی )به هنگام نماز( روی خود را به سوی مسجدالحرام کن. این‌دستور حقی‌از طرف پروردگار تواست؛ وخداوند، از آنچه‌انجام می‌دهید، غافل نیست.«

3 - )وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَحَیْثُ مَا کُنْتُمْ‌فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَیْکُمْ حُجَّةٌ إِلَّا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ فَلَاتَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِی وَلأُتِمَّ نِعْمَتِی عَلَیْکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ(175)).

»و از هرجا خارج شدی، روی خود را به جانب مسجدالحرام کن، و هر جا بودید،روی خود را به سوی آن کنید؛ تا مردم، جز ظالمان، دلیلی بر ضد شما نداشته باشند. ازآنها نترسید و )تنها( از من بترسید. )این تغییر قبله بخاطر آن بود که( نعمت خود را برشما تمام کنم شاید هدایت شوید.«

رهنمودی از آیات

پیامبر خداصلی الله علیه وآله از اهل مکّة بود و عظمت مکّه و جلال و شکوه آن را نزدخداوند به خوبی می‌دانست ولی چون خدا امر کرده بود، به سوی‌مسجدالاقصی نماز می‌گزارد، زیرا او اوّلین پرستنده و تسلیم شونده به امرخدا بود، ولی این تسلیم بودن مانع از این نمی‌شد که پیامبر اسلام به درگاه‌خداوند دعا کند و بخواهد که قبله دیگری که حضرت از آن خوشنود باشد،تعیین کند، و لذا به گونه انتظار آمیز رو به آسمان می‌کرد و علاقه‌مند بود که‌مسجد الحرام و کعبه، قبله او قرار گیرد. خداوند نیز این دعا را استجابت‌نمود و به پیامبر دستور داد که رو به جانب مسجدالحرام نماید.

فقه آیات

از آیات مذکور، بصیرت‌های زیر را استفاده می‌کنیم:

الف - تعیین قبله تشریع و قانون الهی است، مگرنه این است که قبله‌شرط اساسی نماز است؟ پس باید درباره آن وحی نازل شود و حکم خدابیان گردد و لذا در قرآن تعیین قبله به صورت »امر« آمده است.

ب - رو نمودن -که قرآن به آن دستور داده- عبارت است از اینکه با رو،در مقابل چیزی قرار بگیری، و چون سر انسان به صورت دایره است، پس‌رو و صورت، قسمتی از این دایره را تشکیل می‌دهد، و مقابل شدن باچیزی با صورت، تنها به معنای مقابل قرار گرفتن بینی نیست بلکه مقابل‌قرار گرفتن یکی از دو جانب صورت را به گونه‌ای که »رو کردن« صدق‌کند نیز شامل می‌شود. مگر این چنین نیست که اگر در میان جمعی نشسته‌باشید که اطراف یک میزگرد نشسته باشند، هر فردی، رو به سوی همه‌کسانی دارد که در جلو او قرار گرفته‌اند نه تنها یک شخصی که در مقابل‌بینی او قرار گرفته است زیرا معیار، صورت و رو است نه بینی.