- باب 36 در نکوهش غرور 1
- اشاره 1
- صفت غرور 2
- اشاره 2
- امنیت در برابر غرور 6
- غرور در قرآن 10
- اشاره 14
- معارف الهی و مسئلۀ غرور 14
- اشاره 18
- غرور معصیت کاران 18
- امید صحیح 19
- امید شیطانی 20
- تجلّی عنایت حق به وقت سلوک سالک 23
- سلوک حقیقی 23
- اشاره 23
- غفلت،ریشۀ امراض روحی 27
- اشاره 27
- غفلت عالم 29
- کلام امیر المؤمنین علیه السلام دربارۀ عالمان غافل 31
- غرور،حجابی بین انسان و حقایق 39
- اشاره 39
- عبرت از منصور دوانیقی 41
- باب 37 در صفت منافق 46
- اشاره 46
- نفاق و منافق 49
- منافق در قرآن 50
- طریق تصفیۀ وجود و تجلیۀ روح 53
- نشانه های منافق 66
- وصف منافقان در قرآن 69
- وصف منافقان در کلام رسول خدا صلی الله علیه و آله 71
- باب 38 در بیان عقل و هوی 72
- اشاره 72
- 1-حق گو و حق پذیر 74
- اشاره 74
- اشاره 74
- صفات عاقل 74
- سخن حق در کلام حق 75
- کفر به طاغوت 75
- آراستگی به تقوا 77
- تبعیت از انبیا و امامان علیهم السلام 77
- امر به معروف و نهی از منکر 78
- احسان به پدر و مادر 79
- هجرت و جهاد 79
- صبر و نماز 80
- تسلیم فرهنگ حق 80
- صداقت،عامل منفعت 81
- وسیلۀ فلاح 81
- حیات دنیا و آخرت 82
- اعمال انسان در قیامت 83
- اشاره 84
- اشاره 84
- انصاف در روایات 84
- 2- انصاف 84
- حقیقت انصاف 84
- انصاف عدیّ بن حاتم 86
- قاضی محکمه و انصاف 87
- مقاومت ابن سکّیت در برابر باطل 89
- 3-مقاومت عاقل در برابر باطل 89
- اشاره 89
- افشاگری شجاعانۀ طرمّاح علیه باطل 91
- نشانه های عاقل 100
- اشاره 100
- شکوۀ کارل از بی معرفتی انسان 101
- عوامل پیدایش هوای نفس 105
- هوا،دشمن عقل 105
- اشاره 105
- چهره های درخشان مبارزه با هوای نفس 106
- اشاره 106
- آخوند ملا ابراهیم نجم آبادی 107
- جهانگیرخان قشقایی،اعجوبۀ مبارزه با نفس 108
- برهان الحق آقای شیخ مرتضی طالقانی 113
- حکیم بزرگ حاج ملّا هادی سبزواری 116
- حاجی سبزواری و ناصر الدین شاه 122
- مقام بی بدیل ابن ابی عمیر 124
- میرزا حسن کرمانشاهی و طلبۀ شاهرودی 127
- سید الحکما آقا میرزا ابوالحسن جلوه 130
- آقا محمد رضا اصفهانی 131
- باب 39 در بیان وسوسه 134
- اشاره 134
- وسوسه و وسوسه گران 137
- تفسیر«الفلق» 140
- اشاره 140
- تفسیری بر دو سورۀ فلق و ناس 140
- تفسیر«ما خَلَق» 141
- تفسیر«غٰاسِق اذا وَقَبَ» 142
- تفسیر«النفاثات فی العقد» 144
- توطئۀ استعمارگران 145
- تفسیر«حاسد» 157
- تفسیر سورۀ ناس 158
- اشاره 158
- تفسیر«الوسواس الخناس» 159
- خواطر و وساوس 162
- وسوسۀ شیطان 165
- ابلیس،دشمن آدمیت 166
- اشاره 166
- وسوسۀ شیطان در انفاق 167
- اشاره 167
- فقر و فحشا 169
- بردۀ شیطان 171
- پیروی از شیطان 173
- اشاره 175
- شیطان از دیدگاه امام علی علیه السلام 175
- سلطۀ شیطان 176
- راه های خلاصی از شیطان 183
- اشاره 183
- دوام مراقبت 183
- اشاره 183
- درجات مراقبت 184
- شیطان،دشمن مراقبت 186
- استقامت بر عبادت 188
- اشاره 188
- درجات استقامت 190
- عبرت از شیطان 193
- تمسک به ریسمان الهی 194
- اشاره 196
- باب 40 در بیان عجب 196
- اشاره 198
- عجب و آثار آن 198
- عجب موجب جدایی از اولیای الهی 199
- فرار از عجب با یاد خدا 200
- اشاره 202
- عجب در روایات 202
- عیسی و شخصی معجب 204
- عُجب،مرضی خطرناک 207
- گفتار ملا عبد الرّزاق لاهیجی در مسئلۀ عجب 210
- نتیجۀ عجب 218
- باب 41 در آداب خوردن 222
- اشاره 222
- اشاره 224
- غذا و شرایط ظاهری و باطنی آن 224
- آداب غذا خوردن 226
- اشاره 226
- دوازده خصلت در سفرۀ غذا 227
- معرفت به غذا در قرآن 228
- اشاره 228
- تأثیر غذا بر جوارح و جوانح 229
- خوراک اندازه 233
- آثار کم خوری 238
- خطرات پرخوری 242
- اشاره 244
- انواع غذاها 244
- پرخوری و گرسنگی 245
- اشاره 247
- باب 42 در فرو پوشیدن چشم 247
- اشاره 251
- چشم یا جلوه ای از عظمت قدرت حق 251
- لایه های شبکیه 256
- اشاره 258
- مسئله نظر در قرآن 258
- چشم انداختن به نعمت های حق 261
- اشاره 261
- رشد و نمو گیاهان 262
- نظر دانه های انار 265
- نظر به نطفۀ آدمی 267
- نظر به گذشتگان 268
- چشم،از دیدگاه روایات 269
- بینادل نابینا 274
- چشم پوشی از حرام 278
- باب 43 در آداب راه رفتن 281
- اشاره 281
- مشی الهی 283
- برنامۀ الهی در شیوۀ مشی 287
- اشاره 287
- اشاره 287
- تفکر در عجایب صنع 287
- آب،مادۀ حیات 288
- قلب،علّت تداوم حیات 291
- حقایقی از موجودات زنده 293
- صوت حیوانات 293
- یاد خدا در مشی 300
- صحبت کردن در مشی 301
- رضای حق در مشی 303
- اشاره 304
- باب 44 در آداب خواب 304
- خواب عبادت کنندگان 307
- اشاره 309
- چهرۀ الهی متعبّدان 309
- مجاهدت با نفس 310
- اشاره 310
- فواید مجاهدت 313
- بندگی واقعی 314
- خواب برای تمدّد اعصاب 318
- خواب،برادر مرگ 319
- خواب غافلان 321
- خواب سالم 322
- باب 45 در آداب معاشرت 324
- اشاره 324
- آفاتِ خواب زیاد 324
- حقیقت معاشرت 326
- اشاره 327
- دوستان حقیقی 327
- 1-خداوند متعال 328
- اشاره 328
- محبت های الهی به بندگان 332
- اهل خیر در حدیث معراج 335
- اشاره 337
- 2-انبیا 337
- انبیا،برادران حقیقی انسان 337
- انسان در کلام نراقی 339
- داستان هایی از انبیای الهی 341
- حکایات ذو القرنین 342
- عفو یوسف 344
- صبر ایوب 345
- شعیب و اهل مدین 346
- وصایای موسی 347
- خصلت های مسلمان در معاشرت 351
- حشمت سلیمان و جلال او 351
- 3-ائمه طاهرین علیهم السلام 355
- 4-عارفان،حکیمان،مؤمنان 355
- اشاره 356
- واقعیت هایی از آفرینش 356
- هدف اقصای خلقت 360
- نشانه های آدمیت 362
- اشاره 362
- شرف و کرامت آدمیان 362
- اشاره 363
- نصایح بزرگان 363
- نصیحتی از ابو ذر 364
- نصیحتی از ابن عباس 365
- معاشرت با مردم 368
- معاشرت در قرآن 369
- معاشرت در روایات 371
- اشاره 371
- معاشرت در کلام امام سجاد علیه السلام 374
- معاشرت در کلام عیسی 374
- معاشرت در کلام امام باقر علیه السلام 375
- معاشرت در کلام امام صادق علیه السلام 376
- معاشران ناباب 377
- محور معاشرت 380
رهگذر عقل هایشان با ایشان گفتگو فرماید.
پس نوری را که در گوش ها و دیده ها و دل های بیدار دارند چراغ راه کنند، روزهای خدا را بیاد مردم آورند و آنان را از مقام مقدسش بترسانند،آنان هم چون راهنمایان بیابان ها هستند که هر کس میانه رو باشد رهروی او را بستایند و به رستگاری مژده اش دهند و آن که راست گرا و چپ گرا باشد،راهش را نکوهش نموده و از تباهی برحذرش دارند و به همین منوال چراغ های آن تاریکی ها و رهبران آن شبهه ها هستند،اگر با دیدۀ عقلت آنان را بنگری که خواهی دید که ایشانند نشانه های هدایت و چراغ های شب تار (1).
منظور از این جملات نورانی که از امام عارفان امیر مؤمنان علیه السلام نقل شده این است که هر کس خود را نبیند و علم و مالی برای خود نداند و دیده جز به روی یار ازل و ابد باز نکند و سر تواضع و فروتنی به خاک مذّلت جز برای او نساید،قلبش تجلی گاه انوار و وجودش مظهر اسما و صفات گردد.آری،منفعت پاک زیستن از عجب این است،منفعتی که در جنب آن خیر دنیا و آخرت می جوشد.
در هر صورت آنچه مثبت و خیر است از خدا بدانید،هرگز عمل نیک خود را از خود ندانسته و ادعای ملکیت نداشته باشید و به دانش خود به عنوان علم من ننگرید که عجب از گناه عملی بدتر است،گناه با آب توبه به آسانی شسته می شود، ولی شستشوی عجب که یک صفت قلبی است،اگر آدمی به آن ناچار شود کار بسیار مشکلی است.
عجب طاعات را فاسد و عبادات را از مرحلۀ قبولی حق دور می کند،عجب انسان را تا مرز کفر می برد و گناهان را با همه سنگینی که بر آن ها مترتب است از یاد
1- 1) -نهج البلاغه:خطبۀ 213.