- اشاره 1
- [مقدمه مترجم] 1
- زمزمه «حسبنا کتاب اللَّه» 3
- جوّ اختناق 4
- شعله ور ساختن آتشهای نهفته در زیر خاکستر 4
- منع از نوشتن حدیث: 5
- جعل احادیث: 6
- حفظ و نگهداری کتب و بدست آوردن حدیث در دوره سانسور 9
- اشاره 13
- مختصری از شرح زندگانی مؤلف: 13
- ولادت مؤلّف- رحمه اللَّه-: 15
- وفات مؤلّف و آرامگاه او- رحمه اللَّه-: 16
- باب 1- در بیان وجه آنکه این کتاب را معانی الاخبار نامیدم 17
- * باب 2- معنی اسم 19
- باب 3- معنی «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ» 20
- * باب 4- در معنای «بسم اللَّه» 22
- * باب 5- معنی «اللَّه» 23
- * باب 6- معنی واحد 26
- * باب 7- معنی الصّمد 28
- * باب 8- معنی این فرموده ائمّه «ع» که: خدا شی ء است 35
- * باب 9- معنی سبحان اللَّه 36
- * باب 10- معنی توحید و عدل 38
- باب 11- معنی اللَّهِ أَکْبَرُ 39
- باب 12- معنای اوّل و آخر 40
- باب 13- تفسیر کلماتی که در قرآن مجید و روایات راجع به یگانگی خداوند آمده است 41
- باب 14- معنی شادمانی و خشم خدا 55
- باب 15- معنی هدی، ضلال، توفیق، خذلان 59
- باب 16- معنی لا حول و لا قوّه الّا باللَّه 61
- باب 17- حروف مقطّعه ای که در آغاز بعضی از سوره های قرآن آمده است 61
- باب 18- معنی استوار بر عرش 78
- باب 19- معنی عرش و کرسی 81
- باب 20- معنی لوح و قلم 82
- باب 21- معنی میزانهائی که کردار بندگان به آنها سنجیده می گردد 82
- باب 22- معنی صراط 83
- باب 23- معنی کلمات اذان و اقامه 96
- باب 24- معنی حروف الفبا 109
- باب 25- معنی واژه های ابجد 116
- باب 26- معنی نامهای پیغمبران و سایرین 121
- باب 27- نامهای پیغمبر اکرم و دودمان گرامیش صلوات اللَّه علیهم 129
- باب 28- نامهای محمّد، علی، فاطمه، حسن، حسین و سایر امامان علیهم السلام 138
- باب 29- معنای فرموده پیغمبر «ص» «من کنت مولاه فعلی مولاه» 165
- اشاره 165
- طرح سؤالات 177
- * باب 30- معنی فرموده پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله به علیّ که منزلت تو نسبت بمن** منزلت هارون است به موسی 188
- [باب 31] معنی قول رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله به علیّ و حسن و حسین علیهما السلام که شما مستضعفین بعد از من هستید 202
- باب 32- معنی الفاظی که در باره صفات جسمی رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله وارد شده است 203
- باب 33- معنای ثقلین و عترت 227
- باب 34- معنی آل، اهل، عترت، امّت 235
- باب 35- معنای امام مبین 238
- باب 36 معنی فرمایش پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله در شأن حضرت علیّ علیه السلام: او آقای عرب است 258
- باب 37- معنی پیوند نور به نور 259
- باب 38- معنی ظالم بخود، و مقتصد، و سابق 260
- باب 39 و 40 معنای روایتی که گوید: فاطمه عفت ورزید و خدا آتش را بر ذرّیّه اش حرام کرد 263
- باب 41 معنی حدیثی که گوید: فاطمه علیها السلام برترین بانوان جهان است 267
- باب 42 معنی امانتهایی که خداوند بندگانش را به اداء آنها مأمور ساخته است 267
- باب 43 معنی امانتی که بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه گشت و آن را حمل نکردند و ترسیدند ولی بشر آن را پذیرفت 268
- باب 44- معنی چاه معطّله و کاخ مشید 275
- باب 45- معنی طوبی 277
- باب 46- پنهان ساختن خداوند چهار چیز را در چهار چیز 278
- باب 47 معنای: ستونی را پیغمبر در شب معراج دید؛ که انتهایش از نقره سپید و میانه اش از یاقوت و زبرجد، و قسمت بالای آن از طلای سرخ بود 279
- باب 48- معنای نبوّت 280
- باب 49- معنای شمس و قمر و زهره و فرقدین 280
- باب 50- معنی صلوات بر پیغمبر 283
- باب 51- معنی وسیله 283
- باب 52- سه چیز محترم 287
- باب 53- معنی عاقّ ابوین، و فرار از مولی و گم شدن گوسفند از چوپان 288
- باب 54 فرموده پیغمبر «ص» من جوانمرد، پسر جوانمرد و برادر جوانمردم 290
- باب 55- معنی فتوّت و مروّت 291
- باب 56- معنی «ابو تراب» 292
- باب 57- معنای فرمایش امیر المؤمنین که من زید بن عبد مناف هستم 293
- باب 58- معنی آل یاسین 295
- باب 59- معنی حدیثی که از پیغمبر «ص» رسیده: با روزها ستیز مکنید که آنها به دشمنی شما برخیزند 298
- باب 60- معنی درختی که آدم و حوا از آن خوردند 300
- باب 61 کلماتی که آدم از خدای خود فرا گرفت و بر اثر آن توبه آدم را پذیرفت 302
- باب 62- معنی کلمه تقوی 303
- باب 63- معنی کلماتی که خداوند حضرت ابراهیم را به آن آزمود و او به خوبی از عهده اش برآمد 304
- باب 65- معنی عصمت امام 321
- باب 64- معنی کلمه باقی مانده در دودمان ابراهیم «ع» 321
- باب 66- معنی منع کردن خدا آتش را بر پدر و مادر و سرپرست پیغمبر «ص» 331
- باب 67- معنی کلماتی که در آن تمامی نیکی را برای حضرت آدم گرد آورد 332
- باب 68- معنی کفری که به سر حدّ شرک نمی رسد 333
- باب 69- معنی رجس 333
- باب 70- معنی ابلیس 334
- باب 71- معنی سورمه، و معجون، و انفیّه ابلیس 334
- باب 72- معنی رجیم 335
- باب 74- معنی مخبیات 336
- باب 73- معنی گنجینه حدیث 336
- باب 75- بهترین استغفار 337
- باب 76- معنی فرمایش امام صادق «ع» که از منّانین نباشید 338
- باب 78- دانشی که دانستن و ندانستن آن سود و زیانی ندارد 339
- باب 77- معنی پاداش دادن و سپاسگزاری 339
- باب 79- معنی منافق 340
- باب 80- گله در بیماری 341
- باب 81- معنی باد منسیه و باد مسخیه 341
- باب 82- معنی قول امام صادق «ع» که، مردم بر دو گونه اند: یکی راحتی بخش دیگران می باشد، و دیگری خود آسوده است 342
- باب 84- معنی استعراب نبطی و استنباط عربی 343
- باب 83- معنی سرّ و اخفی 343
- باب 85- معنی روایتی که فرمود: برای زنان همشأن و هم مقامی نیست، چه برای شایستگان آنان و چه برای مفسدان ایشان 344
- باب 86- معنی مشورت با خدا 345
- باب 87- معنی حرج 346
- باب 88- معنی درست ترین و بهترین نامها 347
- باب 89- معنی غیب و شهادت 348
- باب 90- معنی خائنه الأعین 348
- باب 91- معنی قنطار 349
- باب 92- معنی بحیره و سائبه و وصیله، و حام 350
- باب 93- معنی عتلّ و زنیم 352
- باب 94- معنی شرب هیم 353
- باب 95- معنی اصغرین و اکبرین و هیئتین 354
- باب 97- معنی سیاء 355
- باب 96- معنی گرامی داشت نعمت 355
- باب 98- معنی قلیل 357
- باب 99- معنی دیگری برای قلیل 357
- باب 100 معنی خبری که گوید: بدشگونی در سه چیز است: زن، مرکب، خانه 358
- باب 101- معنی فرمایش پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله: هر کسی دو دینار از خود بجا می گذارد آن دو داغی می شود میان چشمانش 359
- باب 102- معنی زکات ظاهر و باطن 360
- باب 104- معنی عفو زکات بوسیله پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله جز در نه چیز 361
- باب 103- معنی فرمایش پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله در مورد مردی که پس از مرگ خود دو دینار باقی گذاشته بود فرمود: بسیار بجا گذاشته است 361
- باب 105- معنی جماعت، فرقه، سنّت، و بدعت 363
- باب 106 معنی گفته پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله به شخصی که: تو و مالت هر دو برای پدرت هستی 364
- باب 108- معنی قول پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله: که زنان نباید از میانه راه بروند 365
- باب 107- معنی منقلین 365
- باب 109- معنی یَوْمَ التَّلاقِ، یَوْمَ التَّنادِ، یَوْمُ التَّغابُنِ و یَوْمَ الْحَسْرَهِ 366
- باب 110 معنی قول پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله: مثل اصحاب من در میان شما همانند اختران است 366
- باب 111- معنی قول پیغمبر «ص» که فرمود: اختلاف امّت من رحمت است 368
- باب 113- معنی فرموده خداوند: «إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ» 369
- باب 112- معنی دروغ شاخ دار 369
- باب 114- معنی معادن و اشراف و اهل بیوتات و مولد طیّب 370
- باب 115 معنی فرمایش پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله که: از گفته های بنی اسرائیل بگو و اشکالی ندارد 371
- باب 117- معنی سمیط و سعیده و انثی و ذکر 372
- باب 116- معنی روایتی که «فقیه نماز را اعاده نمی کند» 372
- باب 118- معنی جهاد اکبر 374
- باب 119- معنی نخستین نعمتها و آغازگر آنها 375
- باب 120- معنی «اولی الاربه» 376
- باب 121- معنی اربعاء و نطاف 377
- باب 123- معنی سلام نمودن مرد بر خودش 378
- باب 122- معنی «خب ء» که خدا به چیزی بهتر از آن پرستیده نشده 378
- باب 124- معنی استیناس 379
- باب 125- معنی فرمایش حضرت امیر علیه السّلام «لا یأبی الکرامه الّا حمار» 379
- باب 126- معنی طینه خبال 380
- باب 127- معنی عقدین 381
- باب 128- معنی دعابه 381
- باب 129- معنی قول أبو ذر که سه چیز است که مردم از آن متنفّرند و من آن را دوست دارم 382
- باب 130- معنی فرمایش امام صادق علیه السّلام که دروغ روزه را باطل می کند 383
- باب 131- معنی همسایه و حدّ و مرز آن 383
- باب 133- معنی اکراه و اجبار 384
- باب 132- معنی این روایت: هر کس ما را دوست بدارد در معرض رسوایی و بدنامی نخواهد بود و او بنده مخلص خداوند است 384
- باب 134- معنی نومه 385
- باب 135- معنی سبیل اللَّه 386
- باب 136- رمی به «صلعا» 387
- باب 137- معنی صلیعاء و قریعاء 388
- باب 138- معنی دنباله روی مردان 389
- باب 139- معنی «وصمه، و بادره» 390
- باب 140- معنی حجّ 391
- باب 141- معنی قول امام صادق علیه السّلام که خداوند خواسته و اراده کرده است، ولی نمی خواهد و نمی پسندد 391
- باب 143- معنی فرموده پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله به علیّ علیه السّلام در مورد اعرابی که نزد او آمده بود: یا علیّ برخیز و زبانش را قطع کن 392
- باب 142- معنی اغلب و مغلوب 392
- باب 144- معنی «موتور اهله و ماله» 393
- باب 145- معنی محدّث 394
- باب 146- معنی سوء 395
- باب 147- معنی فرمایش پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله: در باره مار، که اگر کسی آن را رها کند در حالی که از پی آمد آن بترسد، از من نیست. 396
- باب 149- معنی رم 397
- باب 148- معنی: «سامّه و هامّه و عامّه و لامّه» 397
- باب 150- معنی توبه نصوح 398
- باب 151- معنی حسنه دنیا، و حسنه آخرت 399
- باب 152- معنی وام دنیا و آخرت 400
- باب 153- معنی قول نمازگزار در تشهدّش که گوید: هر چه پاک و پاکیزه است اختصاص به خدا دارد و هر چه آلوده است ناشی از غیر اوست 400
- باب 154- معنی سلام در نماز 401
- باب 155- معنی دار السّلام 402
- باب 156- معنی هفت سخنی که به خاطر آموختن آن دانشمندی هفتصد سال به دنبال حکیمی رفت 403
- باب 158- معنی فرموده پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله: هنوز آسمان نیلگون بر کسی سایه نیفکنده است و بر زمین غبار آلود کسی گام ننهاده است که راستگوتر از أبو ذر باشد 405
- باب 157- معنی أشراف امّت 405
- باب 159- معنی فرمایش امام صادق علیه السّلام که: ریاست طلب تباه گردد 408
- باب 160- معنی قولی که: هر کس دانشی فرا گیرد تا با آن با نادانان بحث و جدل کند یا به دانشمندان فخر بفروشد یا به این دلیل که مردم به او روی آورند، جایش در آتش دوزخ خواهد بود 409
- باب 161- معنی روزی خوردن از علم 410
- باب 162- معنی روایتی که فرموده: هر کس صورتگری کند، یا سگ نگهدارد از اسلام بیرون رفته است 411
- باب 163- معنی روایتی از امام باقر علیه السّلام که فرمود: هر گاه شناخت پیدا کردی هر کار می خواهی بکن 412
- باب 164- معنی گفته شخصی به شخص دیگر «جزاک اللَّه خیراً» 413
- باب 165- معنی فرمایش امیر المؤمنین علیّ علیه السّلام به مردی که عرض کرد؛ من تو را دوست دارم و ایشان فرمود: جامه گشادی برای فقر مهیّا ساخته ای 414
- باب 166- معنی فرموده امام صادق علیه السّلام که: مردی از منزل خود بیرون می رود و بر می گردد و ذکر خدا را نمی گوید، مع ذلک پروردگار نامه عمل او را پر از حسنات می کند 415
- باب 168- معنی خبری که وارد شده است: نیکبختی مرد، کم بودن موی اطراف صورت اوست 416
- باب 167- معنی دو انگیزه پاداش و کیفر 416
- باب 169- معنی روشی از پروردگار عزّ و جلّ، و شیوه ای از پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله و سنّتی از ولی «ع» 417
- باب 170- معنی غیبت و بهتان 418
- باب 171- معنی دوروئی و دو زبانی 419
- باب 172- معنی نسبت اسلام 420
- باب 173- معنی اسلام و ایمان 421
- باب 174- معنی «صبغه اللَّه» 425
- باب 175- معنی خویهای بزرگ 425
- باب 176- معنی فرمایش امامان علیهم السّلام که: حدیث ما دشوار و طاقت فرسا است 426
- باب 177- معنی شهر بارودار 427
- باب 178- معنی فرمایش امام باقر «ع» که: هیچ یک از شما به حقیقت ایمان نمی رسد تا اینکه مرگ در نظرش محبوب تر از زندگانی، و تنگدستی بهتر از بی نیازی و بیماری برتر از تندرستی باشد 427
- باب 179- معنی قرآن و فرقان 428
- باب 180- معنی حدیثی که از امام باقر علیه السّلام روایت شده و فرموده است شخص بعض قرآن را به بعض دیگر نمی زند مگر آنکه کافر گشته باشد 429
- باب 182- معنی فرمایش پیغمبر صلّی اللَّه علیه و آله که: آیا کسی از شما نمی تواند هر شب یک سوم قرآن را بخواند 430
- باب 181- معنی فرود آینده کوچ کننده 430
- باب 183- خویهائی که مایه شرف و بزرگواری انسان می شوند 431
- باب 184- بسیار یاد خدا کردن 432
- فهرست 436
بنام خداوند بخشنده مهربان
حمد و سپاس مخصوص خداوند پروردگار
جهانیان است، و درود و رحمت فراوان خداوند بر محمّد بنده و فرستاده اش و بر خاندان مطهّر او باد.
باب 1- در بیان وجه آنکه این کتاب را معانی الاخبار نامیدم
نگارنده این کتاب شیخ ابو جعفر فقیه، محمّد بن علیّ بن حسین بن- موسی بن بابویه قمّی، ساکن ری، که خداوند از او خوشنود، و روانش پاک باد چنین گوید: