- مقدمه 1
- اشاره 2
- 1- باب ثواب الموحدین و العارفین 2
- «باب اول» در بیان ثواب موحدان و عارفان 2
- حدیث 1 3
- حدیث 2 3
- حدیث 3 4
- حدیث 4 5
- حدیث 5 6
- حدیث 6 7
- حدیث 8 8
- حدیث 7 8
- حدیث 9 9
- حدیث 11 10
- حدیث 10 10
- حدیث 12 11
- حدیث 13 11
- حدیث 14 12
- حدیث 15 12
- حدیث 16 13
- حدیث 17 14
- حدیث 18 15
- حدیث 20 15
- حدیث 19 15
- حدیث 21 16
- حدیث 22 17
- حدیث 23 19
- حدیث 24 20
- حدیث 25 22
- حدیث 26 24
- حدیث 28 25
- حدیث 27 25
- حدیث 29 26
- حدیث 30 27
- حدیث 31 28
- حدیث 33 30
- حدیث 32 30
- حدیث 35 31
- حدیث 34 31
- باب دویم در بیان توحید و نفی تشبیه و مراد از نفی تشبیه متصف نبودن آن جناب است بصفات ممکنات و عدم اشتراک با ایشان در حقیقت صفات 32
- حدیث 1 32
- 2- باب التوحید و نفی التشبیه 32
- حدیث 2 38
- حدیث 3 48
- حدیث 4 53
- حدیث 5 55
- حدیث 6 57
- حدیث 7 57
- حدیث 9 58
- حدیث 8 58
- حدیث 10 60
- حدیث 11 60
- حدیث 12 61
- حدیث 13 62
- حدیث 14 71
- حدیث 15 73
- حدیث 16 75
- حدیث 17 77
- حدیث 18 79
- حدیث 19 86
- حدیث 20 87
- حدیث 21 90
- حدیث 22 91
- حدیث 23 92
- حدیث 24 93
- حدیث 25 93
- حدیث 26 94
- حدیث 27 99
- حدیث 28 102
- حدیث 29 104
- حدیث 30 105
- حدیث 31 106
- حدیث 32 106
- حدیث 33 108
- حدیث 34 109
- حدیث 35 112
- حدیث 36 113
- حدیث 37 115
- حدیث 1 117
- «باب سیم» در بیان معنی واحد و توحید و موحد 117
- 3- باب معنی الواحد و التوحید و الموحد 117
- حدیث 2 118
- حدیث 3 119
- «باب چهارم» در تفسیر سوره توحید یعنی سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ و آن را سوره اخلاص و سوره الصمد و نسبه الرب نیز میگویند 124
- حدیث 1 124
- حدیث 2 126
- حدیث 3 128
- حدیث 4 129
- حدیث 6 131
- حدیث 8 133
- حدیث 7 133
- حدیث 9 134
- حدیث 11 135
- حدیث 10 135
- حدیث 12 136
- حدیث 13 137
- حدیث 14 137
- حدیث 15 138
- باب پنجم در بیان معنی توحید و عدل 139
- حدیث 2 139
- حدیث 1 139
- حدیث 3 140
- باب ششم در بیان آنکه خدای عز و جل جسم و صورت هیچ یک نیست. 141
- 6- باب أنه عز و جل لیس بجسم و لا صوره 141
- حدیث 1 141
- حدیث 3 142
- حدیث 2 142
- حدیث 4 143
- حدیث 5 144
- حدیث 6 145
- حدیث 7 145
- حدیث 8 147
- حدیث 10 148
- حدیث 9 148
- حدیث 11 149
- حدیث 12 150
- حدیث 13 150
- حدیث 14 151
- حدیث 15 152
- حدیث 18 154
- حدیث 16 154
- حدیث 17 154
- حدیث 19 155
- حدیث 20 156
- حدیث 1 157
- «باب هفتم» در بیان اینکه خدای تبارک و تعالی چیزیست 157
- 7- باب أنه تبارک و تعالی شی ء 157
- حدیث 2 158
- حدیث 3 159
- حدیث 4 160
- حدیث 5 161
- حدیث 6 161
- حدیث 7 162
- حدیث 8 163
- «باب هشتم» در ذکر آنچه در باب دیدن خداوند وارد شده 164
- حدیث 1 164
- حدیث 2 164
- حدیث 3 165
- حدیث 5 166
- حدیث 4 166
- حدیث 6 167
- حدیث 7 168
- حدیث 8 169
- حدیث 9 171
- حدیث 10 173
- حدیث 11 174
- حدیث 13 175
- حدیث 12 175
- حدیث 14 178
- حدیث 15 179
- حدیث 17 180
- حدیث 16 180
- حدیث 19 181
- حدیث 18 181
- حدیث 20 182
- حدیث 21 183
- حدیث 22 185
- حدیث 23 189
- حدیث 24 189
- «باب نهم» در بیان قدرت خدا و قدرت بمعنی توانائی است 191
- حدیث 1 191
- حدیث 2 194
- حدیث 3 195
- حدیث 4 196
- حدیث 5 199
- حدیث 6 199
- حدیث 7 200
- حدیث 8 201
- حدیث 9 204
- حدیث 10 204
- حدیث 12 205
- حدیث 11 205
- حدیث 13 207
- حدیث 14 208
- حدیث 15 210
- حدیث 16 211
- حدیث 2 214
- حدیث 1 214
- «باب دهم» در بیان علم خدا و علم در لغت بمعنی دانستن است 214
- حدیث 4 215
- حدیث 3 215
- حدیث 5 217
- حدیث 6 217
- حدیث 7 218
- حدیث 8 219
- حدیث 9 220
- حدیث 12 222
- حدیث 13 222
- حدیث 11 222
- حدیث 14 223
- حدیث 15 224
- حدیث 16 224
- «باب یازدهم» در بیان صفات ذات و صفات افعال 225
- حدیث 1 225
- اشاره 225
- حدیث 3 227
- حدیث 2 227
- حدیث 4 228
- حدیث 5 229
- حدیث 6 230
- حدیث 7 233
- حدیث 8 235
- حدیث 9 236
- حدیث 10 237
- حدیث 11 238
- حدیث 12 239
- حدیث 13 239
- حدیث 14 240
- حدیث 15 241
- حدیث 16 242
- حدیث 17 242
- حدیث 18 243
- حدیث 19 244
- «باب دوازدهم» در تفسیر قول خدای عز و جل کُلُّ شَیْ ءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ 246
- حدیث 1 246
- اشاره 246
- حدیث 3 248
- حدیث 2 248
- حدیث 6 249
- حدیث 5 249
- حدیث 4 249
- حدیث 7 252
- حدیث 8 253
- حدیث 9 254
- حدیث 10 255
- حدیث 11 256
- 13- باب تفسیر قول الله عز و جل یا إِبْلِیسُ ما مَنَعَکَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِیَدَیَ 256
- اشاره 256
- «باب سیزدهم» در تفسیر قول خدای عز و جل یا إِبْلِیسُ ما مَنَعَکَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِیَدَیَّ: 256
- حدیث 1 257
- حدیث 2 258
- «باب چهاردهم» در تفسیر قول خدای عز و جل یَوْمَ یُکْشَفُ عَنْ ساقٍ وَ یُدْعَوْنَ إِلَی السُّجُودِ 260
- حدیث 1 260
- اشاره 260
- حدیث 2 261
- حدیث 3 262
- اشاره 263
- «باب پانزدهم» در معنی قول خدای تبارک و تعالی اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ 263
- 15- باب تفسیر قول الله عز و جل اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إلی آخر الآیه 263
- حدیث 1 264
- حدیث 2 266
- حدیث 3 266
- حدیث 4 268
- حدیث 5 270
- «باب شانزدهم» در تفسیر قول خدای عز و جل نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ 271
- حدیث 1 271
- اشاره 271
- اشاره 273
- 17- باب تفسیر قوله عز و جل وَ الْأَرْضُ جَمِیعاً قَبْضَتُهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ وَ السَّماواتُ مَطْوِیَّاتٌ بِیَمِینِهِ 273
- «باب هفدهم» در تفسیر قول خدای تعالی وَ الْأَرْضُ جَمِیعاً قَبْضَتُهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ وَ السَّماواتُ مَطْوِیَّاتٌ بِیَمِینِهِ 273
- حدیث 1 273
- حدیث 2 275
- اشاره 276
- حدیث 1 276
- «باب هجدهم» در تفسیر قول خدای عز و جل کَلَّا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ 276
- «باب نوزدهم» در تفسیر قول خدای عز و جل وَ جاءَ رَبُّکَ وَ الْمَلَکُ صَفًّا صَفًّا 277
- اشاره 277
- حدیث 1 277
- 21- باب تفسیر قوله عز و جل سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ و قوله عز و جل اللَّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ و قوله عز و جل وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ و قوله عز و جل یُخادِعُونَ اللَّهَ وَ هُوَ خادِعُهُمْ 278
- اشاره 278
- باب «بیستم» در تفسیر قول خدای عز و جل هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ یَأْتِیَهُمُ اللَّهُ فِی ظُلَلٍ مِنَ الْغَمامِ وَ الْمَلائِکَهُ 278
- حدیث 1 278
- «باب بیست و یکم» در تفسیر قول خدای عز و جل سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ 278
- اشاره 278
- حدیث 1 279
- «باب بیست دوم» در معنی جنب خدای عز و جل و جنب در لغت بمعنی پهلو و امیر است و مراد از آن در آخر این باب می آید. 280
- 22- باب معنی جَنْبِ اللَّهِ عز و جل 280
- حدیث 1 280
- حدیث 2 282
- «باب بیست و سیم» در معنی حجزه 283
- 23- باب معنی الحجزه 283
- حدیث 1 283
- اشاره 283
- حدیث 3 284
- حدیث 2 284
- حدیث 4 286
- حدیث 1 286
- «باب بیست و چهارم» در بیان معنی چشم و گوش و زبان خدا 286
- 24- باب معنی العین و الأذن و اللسان 286
- «باب بیست و پنجم» در معنی قول خدای عز و جل وَ قالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَهٌ غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا بَلْ یَداهُ مَبْسُوطَتانِ 287
- 25- باب معنی قوله عز و جل وَ قالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَهٌ غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا بَلْ یَداهُ مَبْسُوطَتانِ 287
- اشاره 287
- حدیث 1 288
- حدیث 1 289
- 26- باب معنی رضاه عز و جل و سخطه 289
- «باب بیست و ششم» در بیان معنی خوشنودی خدای عز و جل و خشم او 289
- حدیث 2 289
- حدیث 2 291
- حدیث 3 293
- 27- باب معنی قوله عز و جل وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی 294
- «باب بیست و هفتم» در معنی قول خدای عز و جل وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی 294
- حدیث 4 294
- اشاره 294
- حدیث 1 295
- حدیث 2 296
- حدیث 3 297
- حدیث 5 298
- حدیث 4 298
- حدیث 6 299
- «باب بیست و هشتم» در بیان نفی مکان و زمان و سکون و حرکت و فرود آمدن و بالا رفتن و منتقل شدن از خدا 300
- حدیث 2 300
- حدیث 1 300
- حدیث 3 303
- حدیث 5 304
- حدیث 4 304
- حدیث 6 305
- حدیث 7 306
- حدیث 8 307
- حدیث 9 309
- حدیث 10 309
- حدیث 11 310
- حدیث 12 311
- حدیث 13 312
- حدیث 15 314
- حدیث 14 314
- حدیث 16 316
- حدیث 18 317
- حدیث 17 317
- حدیث 20 319
- حدیث 19 319
- حدیث 21 320
- حدیث 22 321
- «باب بیست و نهم» در بیان نامهای خدای تبارک و تعالی و فرق میانه معانی آنها و معانی نامهای آفریدگان 322
- حدیث 1 322
- حدیث 2 324
- حدیث 3 331
- حدیث 4 334
- حدیث 6 335
- حدیث 5 335
- حدیث 7 336
- حدیث 8 339
- حدیث 9 340
- حدیث 10 402
- حدیث 11 403
- حدیث 12 406
- حدیث 13 407
- حدیث 14 409
- حدیث 1 414
- «باب سی ام» در بیان اینکه قرآن چه چیز است 414
- حدیث 2 414
- حدیث 4 415
- حدیث 3 415
- حدیث 5 417
- حدیث 6 417
- حدیث 7 422
- «باب سی و یکم» در ذکر معنی (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ) 427
- حدیث 2 427
- حدیث 1 427
- حدیث 3 428
- حدیث 5 429
- حدیث 4 429
- اشاره 432
- حدیث 1 432
- «باب سی و دویم» در تفسیر حروف معجم 432
- حدیث 2 435
- «باب سی و سیم» در تفسیر و بیان حروف 438
- حدیث 1 438
- اشاره 438
- حدیث 2 440
- حدیث 1 442
- «باب سی و چهارم» در تفسیر و بیان حروف اذان و اقامه. 442
- اشاره 442
- 35- باب تفسیر الهدی و الضلاله و التوفیق و الخذلان من الله تعالی 449
- اشاره 449
- حدیث 2 449
- حدیث 1 449
- «باب سی و پنجم» در تفسیر و بیان هدی و ضلالت توفیق و خذلان از خدای تبارک و تعالی 449
- حدیث 3 452
- حدیث 2 452
- حدیث 4 453
- اشاره 454
- حدیث 1 454
- «باب سی و ششم» در رد بر ثنویه و زنادقه 454
- حدیث 3 463
- حدیث 2 463
- حدیث 4 467
- حدیث 5 469
- حدیث 6 485
- «باب سی و هفتم» در رد بر نسطوریه از فرق نصاری 486
- حدیث 1 486
- اشاره 486
- حدیث 1 492
- «باب سی و هشتم» در ذکر عظمت و بزرگی خدای عز و جل 492
- اشاره 492
- حدیث 2 495
- حدیث 3 496
- حدیث 4 498
- حدیث 6 501
- حدیث 5 501
- حدیث 7 502
- حدیث 8 504
- حدیث 9 504
- حدیث 10 505
- «باب سی و نهم در لطف و لطافت خدای تبارک و تعالی 507
- 39- باب لطف الله تبارک و تعالی 507
- حدیث 1 507
- حدیث 11 507
- حدیث 1 508
- «باب چهلم» در بیان کمتر چیزی که در شناختن توحید مجزی است 508
- 40- باب أدنی ما یجزئ من معرفه التوحید 508
- حدیث 2 509
- حدیث 4 511
- حدیث 3 511
- حدیث 5 512
- 41- باب أنه عز و جل لا یعرف إلا به 513
- حدیث 1 513
- «باب چهل و یکم» در بیان آنکه خدای عز و جل شناخته نمیشود مگر بخودش. 513
- حدیث 2 514
- حدیث 3 515
- حدیث 4 516
- حدیث 5 518
- حدیث 6 518
- حدیث 7 519
- حدیث 8 520
- حدیث 9 521
- حدیث 10 522
- «باب چهل و دویم» در اثبات حدوث عالم 526
- حدیث 1 526
- اشاره 526
- حدیث 3 528
- حدیث 2 528
- حدیث 4 529
- حدیث 5 532
- حدیث 6 533
- حدیث 7 539
- اشاره 546
- حدیث 1 546
- حدیث 1 553
- باب چهل و پنجم در بیان معنی سبحان اللَّه 557
- حدیث 1 557
- حدیث 2 558
- حدیث 2 559
- حدیث 1 559
- «باب چهل و ششم» در بیان معنی اللَّه اکبر 559
- «باب چهل و هفتم» در بیان معنی اول و آخر 560
- 47- باب معنی الأول و الآخر 560
- حدیث 1 560
- حدیث 2 561
- 48- باب معنی قول الله عز و جل الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی 562
- حدیث 1 562
- «باب چهل و هشتم» در بیان معنی قول خدای عز و جل الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی 562
- حدیث 3 563
- حدیث 2 563
- حدیث 4 566
- حدیث 5 566
- حدیث 6 567
- حدیث 7 567
- حدیث 8 567
- «باب چهل و نهم» در بیان معنی قول خدای عز و جل 569
- حدیث 1 569
- اشاره 569
- حدیث 2 571
- حدیث 1 573
- «باب پنجاهم» در بیان عرش و صفات آن 573
- «باب پنجاه و یکم» 578
- اشاره 578
- حدیث 1 579
- حدیث 2 582
- حدیث 1 582
- اشاره 582
- «باب پنجاه ودوم» در بیان معنی قول خدای عز و جل وسع کرسیه السموات و الارض 582
- حدیث 4 583
- حدیث 3 583
- حدیث 5 584
- حدیث 2 585
- 53- باب فطره الله عز و جل الخلق علی التوحید 585
- حدیث 1 585
- اشاره 585
- باب پنجاه و سوم در بیان فطرت خدای عز و جل خلائق را بر توحید 585
- حدیث 3 586
- حدیث 4 587
- حدیث 6 587
- حدیث 5 587
- حدیث 7 588
- حدیث 8 588
- حدیث 9 589
- حدیث 10 591
- 54- باب البداء 591
- اشاره 591
- «باب پنجاه و چهارم» بر بیان بداء و بداء بر وزن سلام بمعنی ظاهر شدن چیزیست که بیش از آن پوشیده و پنهان باشد و آن بر خدا روا نیست 591
- حدیث 1 592
1- الحجزه فی اللغه موضع شد الازار و الحزام و التکه و قیل لها الحجزه أیضا للمجاوره، ثمّ استعیرت فی الکلام للسبب القائم بمن یلتجأ إلیه به و یعتصم به عن الهلاک، فان دین اللّه و نوره و أمره و صلاته کما فی هذه الأحادیث کذلک، و الحجزه فی الحدیث کالعروه الوثقی فی الآیه.
2- العنکبوت: 45.
3- فی نسخه(ج) و(د) «ان للّه عزّ و جلّ خلقا خلقهم من نوره- الخ» و فی نسخه(ب) و(و) «ان للّه عزّ و جلّ خلقا خلقهم من نوره و رحمه من رحمته لرحمته» و رحمه بالتنوین عطف علی خلقا.
فَهُمْ عَیْنُ اللَّهِ النَّاظِرَهُ وَ أُذُنُهُ السَّامِعَهُ وَ لِسَانُهُ النَّاطِقُ فِی خَلْقِهِ بِإِذْنِهِ وَ أُمَنَاؤُهُ عَلَی مَا أَنْزَلَ مِنْ عُذْرٍ أَوْ نُذْرٍ أَوْ حُجَّهٍ فَبِهِمْ یَمْحُو السَّیِّئَاتِ وَ بِهِمْ یَدْفَعُ الضَّیْمَ وَ بِهِمْ یُنْزِلُ الرَّحْمَهَ وَ بِهِمْ یُحْیِی مَیِّتاً وَ بِهِمْ یُمِیتُ حَیّاً وَ بِهِمْ یَبْتَلِی خَلْقَهُ وَ بِهِمْ یَقْضِی فِی خَلْقِهِ قَضِیَّتَهُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَنْ هَؤُلَاءِ قَالَ الْأَوْصِیَاءُ.
ترجمه:
پدرم رحمه اللَّه گفت که حدیث کرد ما را سعد بن عبد اللَّه گفت که حدیث کرد ما را احمد بن محمد بن عیسی از حسین بن سعید از فضاله بن ایوب از ابان بن عثمان از محمد بن مسلم که گفت شنیدم از حضرت صادق (ع) که میفرمود بدرستی که خدای عز و جل را خلقی است که ایشان را از نور و رحمت خود آفریده از رحمتش بجهت رحمتش پس ایشان چشم نگران خدایند و گوش شنوای او و زبان گویایش در آفریدگانش باذن خویش و امینان او بر آنچه فرو فرستاده از محو کردن بدی یا ترسانید یا حجت و برهان پس گناهان را بایشان محو و نابود میکند و ظلم را بایشان باز میدارد و رحمت را بایشان فرود میارد و بایشان مرده را زنده میگرداند و بایشان زنده را میمیراند و خلق خود را بایشان امتحان میفرماید و بایشان در میان خلقش بحکم خویش حکم میکند من عرض کردم که فدای تو گردم این گروه کیانند فرمود که اوصیاء علیهم السلام اند.